________________
राय धनपतसिंघ बानापुरका जैनागम संग्रह नाग उसरा. ३०५
कलमधस्तिर्यकच सर्वदिक्त चतुर्दशरज्ज्वात्मके ये त्रसाः स्थावराश्च ये प्राणि नस्तान् नित्यानित्यान्यां समीक्ष्य दात्वा प्राझोनगवान दीपश्व प्रकाशकत्वात् धर्ममु दाह उक्तवान समतया । यदागमः । जहापुमस्सकबई तहातुबस्सकब इति ॥४॥
॥ टीका-स एवं दृष्टः सुधर्मस्वामी श्रीमन्महावीरवर्धमानस्वामिगुणान् कथयितुमा ह। (खेयन्नएसेइत्यादि ) स नगवान चतुस्त्रिंशद तिशयसमेतः खेदं संसारांतर्वर्तिनां प्राणिनां कर्मविपाकजं दुःखं जानातीति खेदझोःखापनोदनसमर्थोपदेशदानात् । यदि वा देत्रझोयथावस्थितात्मस्वरूपपरिझानादात्मज्ञइति । अथवा देत्रमाकारां तजाना तीति देवझोलोकालोकस्वरूपपरिझातेत्यर्थः। तथा नावकुशानष्टविधकर्मरूपान् लुना ति बिनत्ति कुशलः प्राणिनां कर्मो बित्तये निपुणइत्यर्थः । आशु शीघ्र प्रज्ञा यस्याऽसावा शुप्रज्ञः । सर्वत्र सदोपयोगानबद्मस्थश्व विचिंत्य नानातीति नावः। महर्षि रिति क्वचित्पा तः । महांश्चासावृषिश्च महर्षिरत्यंतोग्रतपश्चरणानुष्ठायित्वादतुलपरीषदोपसर्गसह नाच्चेति । तथा अनंतमविनाश्यनंतपदार्थपरिवेदकं वा झानं विशेषग्राहकं यस्यासा वनंतझानी। एवं सामान्यार्थपरिवेदकत्वेनाऽनंतदर्शी । तदेवं नूतस्य नगवतोयशोनृसु रासुरातिशाय्यतुलं विद्यते यस्य सयशस्वी तस्य लोकस्य चतुःपथे लोचनमार्गे नवस्थकेव व्यवस्थायां स्थितस्य लोकानां सूदाव्यवहितपदार्थावि वनेन चकुतस्य वा जानीयव गह । धर्म संसारोधरणस्वनावं तत्प्रणीतं वा श्रुतचारित्राख्यं तथा तस्यैव जगवतस्तथोप सर्गितस्याऽपि निष्प्रकंपां चारित्राचलनस्वनावां कृति संयमे रतिं तत्प्रणीतां वा प्रेदस्व स म्यकुशाग्रीयया बुध्या पर्यालोचयेति । यदिवा तैरेव श्रमणादिनिः सुधर्मस्वाम्यनिहितो यथा त्वं तस्य नगवतोयशस्विनश्चतुष्पथे व्यवस्थितस्य धर्म धृति च जानीथे। ततोऽस्मा कं (पेहित्ति ) कथयेति ॥ ३ ॥ सांप्रतं सुधर्मस्वामी तगुणान् कथयितुमाह । (उडेथ हेयमित्यादि) मधस्तियतु सर्वत्रैव चतुर्दशरज्ज्वात्मके लोके ये केचन त्रस्यंतीति त्रसास्तेजोवायुरूपा विकलेंख्यिपंचेंडियनेदात् त्रिधा । तथा येच स्थावराः पृथि व्यंबुवनस्पतिनेदात् त्रिविधाः । एते श्वासादयः प्राणाविद्यते येषां ते प्राणिनइत्यनेन च शाक्या दिमतनिरासेन टथिव्यायेकेड़ियाणामपि जीवत्वमावेदितं नवति । सनगवांस्ता न प्राणिनः प्रकर्षण केवलज्ञानित्वात् जानातीति प्रज्ञः सएव प्राझोनित्यानित्यान्यांड व्यार्थपर्यायार्थाश्रयणात् समीक्ष्य केवलज्ञानेनाऽर्थान् परिझाय प्रज्ञापनायोग्यानाहेत्यु त्तरेण संबंधः । तद्यथा । सप्राणिनां पदार्थावि वनेन दीपवत् दीपः। यदिवा संसार्णव पतितानां सउपदेशप्रदानताश्वासहेतुत्वात् दीपश्व दीपः । सएवंनूतः संसारोत्तारण समर्थ श्रुतचारित्राख्यं सम्यक् इतं गतं सदनुष्ठानतया रागदेषरहितत्वेन समतया वा।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org