________________
राय धनपतसिंघ बादाडुरका जैनागम संग्रह जाग दुसरा. ११०
-मध्ययनमुपदिश्यतइत्यनेन संबंधेनायातस्याध्ययनस्योपक्रमादीनि चत्वार्यनुयोग द्वाराणि नवंति । तत्रोपक्रमांतर्गतोर्थाधिकारो द्वेधा । अध्ययनार्थाधिकार न देशार्थाधिकारश्च । तत्रा ध्ययनार्थाधिकारः प्राग्वत् निर्युक्तिकता ( थी दोषविवाला) चेवेत्यनेन स्वयमेव प्रतिपादितः । उद्देशार्थाधिकारं तूत्तरनिर्युक्तिरुदेव नणिष्यति। सांप्रतं निदेपः सचौघनामसूत्रालापकनेदा faar | atarra निदेपेऽध्ययनं नामनिष्पन्ने स्त्रीपरिज्ञेति नाम । तत्र नामस्थापने कु वादनादृत्य स्त्रीशब्दस्य इव्यादिनिदेपार्थमाह । ( दवा निनावेत्यादि ) | दवा जिला चिंधे, देवेनावेरिकेवो । हिलावे तहसिद्धी, जावे वेयंमिवनत्तो ॥ ५६ ॥ तत्र व्यस्त्री देधा । श्रागमतोनोखागमतश्च । श्रागमतः स्त्रीपदार्थज्ञस्तत्र चानुपयुक्तो नुपयोगोऽव्यमिति कृत्वा नोयागमतोज्ञशरीरनव्यशरीरव्यतिरिक्ता त्रिधा । एक विका aarsgust निमुखनामगोत्रावेति । चिन्ह्यते ज्ञायतेऽनेनेतिचिह्नं स्तननेपथ्यादिकं चिह्नमा त्रेण स्त्री चिह्नस्त्री अपगतस्त्री वेदवद्मस्थः केवलीवा अन्योवा स्त्रीवेषधारी यः कश्चि दिति । वेदस्त्री पुरुषानिलाषरूपः स्त्रीवेदोदयः । अभिलाषनावौ तु निर्युक्तिक देव गाथाप श्रार्द्धेनाह । श्रनिजाप्यते इत्य निलाषः स्त्रीलिंगा निधानः शब्दः । तद्यथा । शाला माला सिद्धि रिति । नावस्त्री तुद्देधा । यागमतोनोयागमतश्च । यागमतः स्त्रीपदार्थज्ञस्तत्र चोपयुक्त उपयोगोनावइति कृत्वा नोखागमतस्तु नावविषये निदेपे वेदेस्त्री वेदरूपे वस्तुन्युपयुक्ता तडुपयोगानन्यत्वानावस्त्री नवति । यथाऽग्नावुपयुक्तोमाणवकोग्निरेव नवत्येवमत्रा पि । यदिवा त्रिवेदनिवर्तकान्युदयप्राप्तानि यानि कर्माणि तेषूपयुक्तेति तान्यनुनवंती
स्त्रीति । एतावानेव स्त्रियोनिदेपइति । परिज्ञा निदेपस्तु शस्त्रपरिज्ञावद् इष्टव्यः । सां प्रतं स्त्रीविपनूतं पुरुषनिदेपार्थमाह । (नामंग्वणाइत्यादि) । णामंतवाद विए खेत्ते काय पण एकं । नोगे गुणेय नावे, दसएएपुरिस सिस्केवा ॥ ५७ ॥ नामेति संज्ञा तन्मात्रे पुरुषोनामपुरुषः । यथाघटः पटइति यस्य वा पुरुषइति नामेति । स्थापनापुरुषः काष्ठा दिनिवर्तितो जिन प्रतिमादिकः । इव्यपुरुषोशरीरनव्यशरीरव्यतिरिक्तोनो यागमतएक विको वायुको निमुखनामगोत्रश्चेति । व्य प्रधानोवा मम्मणव लिगादिरिति । योयस्मिन् सुराष्ट्रादौ क्षेत्रे नवः सदेत्र पुरुषोयथा सौराष्ट्रकइति । यस्यच यत् क्षेत्रमाश्रित्य पुंस्त्वं नवतीति । योयावंतं कालं पुरुषवेदवेद्यानि कर्माणि वेदयते सकालपुरुषइति । यथा पुरिसे
पुरिसेत्ति काल के चिरं होई | गो. जहनेणं एगंसमयं छक्को से पंजोजम्मिकाले पुरि सोन वइ । जहाको एगंमिपरकेपुरिसोएगं मिनपुंसगोत्ति । प्रजन्यतेऽपत्यं येन तत्प्रजननं शिश्नं लिंगं तत्प्रधानः पुरुषः परपुरुषकार्यरहितत्वात् प्रजनन पुरुषः । कर्मानुष्ठानं तत्प्रधानः पुरुषः कर्म पुरुषः कर्मकरादिकस्तथा जोगप्रधानः पुरुषोनोगपुरुषश्चक्रवर्त्यादिस्तथा गुणाव्यायाम विक्रमधैर्य सत्वादिकास्तत्प्रधानः पुरुषो गुण पुरुषः । नाव पुरुषस्तु पुंवेदोदये वर्तमानस्तदेद्या
Jain Education International
For Private Personal Use Only
www.jainelibrary.org