________________
मूल पाठ
सुय-निश्वपदं
२६. से किं तं सुयं ? सुयं चउव्विहं पण्णत्तं तं जहानामसुयं ठवणा सुयं दव्वसुयं भावसुयं ॥
३०. से कि तं नाम ? नामसुर्यजस्स णं जीवस्स वा अजीवस्त वा जीवान वा अजीवाण वा तदुभयस्स वा तदुभयाण वा सुए ति नामं कज्जइ । सेतं नामसुयं ॥
३१. से किं तं ठवणासुयं ? ठवणासुयं -जणं कटुकम्मे वा चित्तकम्मे वा पोत्यकम्मे वा लेप्यकम्मे वा गंथिमे वा वेढिमे वा पूरिमे वा संघाइमे वा अक्खे वा वराडए वा एगो वा अणेगा वा सम्भावठवणाए वा असम्भावठवणाए वा सुए त्ति ठवणा ठविज्जइ । से तं ठवणासुयं ॥
३२. नाम - टूवणाणं को पइविसेसो ? नामं आवकहियं, ठवणा इत्तरिया वा होज्जा आवकहिया वा ॥
३३. से किं तं दव्वसुयं ? दव्वसुयं दुविहं पण्णत्तं तं जहा- आगमओ य नोआगमओ य ॥
-
३४. से किं तं आगमओ दव्वसुयं ? आगमओ सुर्य जस्स णं सुए त्ति पदं सिक्खियं ठियं जियं मियं परिजियं नामसमं घोससमं अहीणक्लरं अणञ्चक्रं अय्याइद्वक्वरं अवलिये अमिलियं अवच्चामेलियं पडिपुण्णं पडिपुण्णघोसं कंठो विप्यमुक्कं गुरुवायणोवगयं
Jain Education International
दूसरा प्रकरण
संस्कृत छाया
श्रुत- निक्षेप-पदम् अथ किं तत् श्रुतम् चतुविधं प्रप्तं तथानाम
,
स्थापना भावतम्।
? श्रुतं
अथ किं तद् नामश्रुतम् ? नामश्रुतं यस्य जीवस्य वा अजीवस्य वा जीवानां वा अजीवानां वा तदुभयस्य वो तभयेषां या तमिति नाम श्रुतम् ।
1
अथ किं तत् स्थापनाश्रुतम् ? स्थापनाश्रुतं यत् काष्ठकर्मणि वा चित्रकर्मणि वा पुस्तकर्मणि वा लेप्यकर्मणि वा ग्रन्थि मे वा वेष्टिमे वा पूरिमे वा संघातिमे वा अक्षे वा वराटके वा एको वा अनेके वा सद्भावस्थापनया वा असद्भावस्थापनया वा श्रुतमिति स्थापना स्थाप्यते । तदेतत् स्थापनाश्रुतम् ।
नामस्थापनयोः कः प्रतिविशेषः ? नाम यावत्कथिकम्, स्थापना इत्वरिका वा भवेत् यावत्कथिका वा ।
अथ किं तद् द्रव्यश्रुतम् ? द्रव्यश्रुतं द्विविधं प्रज्ञप्तं, तद्यथाआगमतश्च नोआगमतश्च ।
अथ किं तद् आगमतो द्रव्यश्रुतम् ? आगतो द्रव्यम् स्व श्रुतमिति पदं शिक्षितं स्थितं चितं मितं परिचितं नामसमं घोषसमम् अहीनाक्षरम् अनत्यदक्षरम् अन्याविद्याक्षरम् तम् अयोजितम् अत्याम्रेडितं प्रतिपूर्ण प्रतिपूर्णघोषं कण्ठौष्ठवप्रमुक्त' गुरुवाचनोगतं,
For Private & Personal Use Only
हिन्दी अनुवाद
श्रुत-निशेष-पद
२९. वह श्रुत क्या है ?
श्रुत के चार प्रकार प्रज्ञप्त हैं, जैसे-नाम
श्रुत, स्थापनाश्रुत, द्रव्यश्रुत, भावश्रुत |
३०. वह नामश्रुत क्या है ?
नामश्रुत - जिस जीव या अजीव का, जीवों या अजीवों का, जीव-अजीव दोनों का, जीवों अजीवों दोनों का श्रुत यह नाम दिया जाता है । वह नामश्रुत है ।
३१. वह स्थापनाश्रुत क्या है ?
स्थापनाश्रुत-काष्ठाकृति, चित्राकृति वस्त्राकृति या लेप्याकृति में, गूंथकर वेष्टितकर भरकर या जोड़कर बनाई हुई पुतली में अक्ष या कौड़ी में एक या अनेक सद्भावस्थापना अथवा असद्भावस्थापना के द्वारा श्रुत का जो रूपांकन या कल्पना की जाती है। वह स्थापनाश्रुत है ।
३२. नाम और स्थापना में क्या अन्तर है ?
नाम यावज्जीवन होता है। स्थापना स्वल्पकालिक भी होती है और यावज्जीवन भी ।
३३. वह द्रव्यश्रुत क्या है ?
द्रव्यश्रुत के दो प्रकार प्रज्ञप्त हैं, जैसेआगमतः और नोआगमतः ।
३४. वह आगमतः द्रव्यश्रुत क्या है ?
आगमतः द्रव्यश्रुत - जिसने श्रुत यह पद सीख लिया, स्थिर कर लिया, चित कर लिया, मित कर लिया, परिचित कर लिया, नामसम कर लिया, घोषसम कर लिया, जिसे वह हीन, अधिक और विपर्यस्त अक्षर रहित, अस्खलित, अन्य वर्णों से अमिश्रित अन्य ग्रन्थवाक्यों से अमिश्रित प्रतिपूर्ण, प्रतिपूर्ण घोष
www.jainelibrary.org