________________
ढाल : ३९७
१. कही अष्टमे निवृति, ते माटै नवमे हिवै, २. जिणे करी करिये तसु, अति साधक क्रिया तणों,
दूहा
करण
करण कहीजै
३. तथा करण कहिये अछे द्वितीय अर्थ ए करण न ४. क्रिया मात्र जो करण छै, तो निवृत्ति पिण करण रूप छै, ५. आरंभ क्रिया भणी इहां, कार्य निष्पत्ति तेहनें, जे
Jain Education International
७. द्रव्य रूप जे करण ते, क्रिया लूणवादिक तणी, ८. अथवा द्रव्य कटादिनुं क्रिया मात्र ए करण है, ९. तथा शलाका आदि जे चक्षु अंजन आदिक क्रिया, १०. तथा द्रव्य पात्रादि जे करें आहार प्रमुख क्रिया, ११. क्षेत्रईज जे करण छे,
करण पद
६. करण प्रभु ! कतिविध कह्या ? जिन कहै पंच प्रकार । द्रव्य क्षेत्र अरु काल ही, भव अरु भाव विचार ॥
छते ते
करण कहीजे सोय । प्रथम अर्थ ए जोय ॥ क्रिया मात्र छे ताहि । कियो वृत्ति मांहि । करण निर्वृत्ति न भेद । उत्तर तास संवेद || करण कहीजे ताय । निवृत्ति कहाय ॥
अति साधक है ते भणी, १२. तथा क्षेत्रों करण जे
तेहनी जेह क्रिया करें, १३. तथा क्षेत्र करिकै करण स्वाध्यायादिक नीं क्रिया, १४. कालईज जे करण है, अति साधक छे ले भणी, १५. तथा काल दिवसादिनों, आहार विहारादिक करे, १६. तथा काल करकै क्रिया,
साय ध्यानादिक करें, १७. भव ते नारक आदि भव आनंद शब्दादिक क्रिया, २३६ भगवती जोड़
होय ।
सोय ।।
दातरलादिक देख | तसु साधक ए पेख || करिव् करण संपेख | द्रव्य करण ए देख ||
द्रव्ये करिनें ताय । द्रव्य करण कहिवाय ॥
तास
विषे पहिचान ।
द्रव्य
क्रिया
करण एजाण ॥ तणोंज ताय ।
क्षेत्र करण कहिवाय || शालनेत्रादिविद्वाण । सूड हलादिक जाण ॥
अथवा क्षेत्र विषेह ।
क्षेत्र करण छे एह । क्रिया तणोंज एह काल करण छे जेह ॥ करण किया कहिवाय । त्रिया मात्र ए चाय ॥ अथवा काल विषेह । बलि प्रतिक्रमण करेह || तेहिज करण कहेह तसु अति साधक तेह ||
१. अष्टमे निवृत्तिरुक्ता, साच करणे सति भवतीति करणं नवमेऽभिधीयते ।
( वृ० प० ७७२ ) २. तत्र क्रियतेऽनेनेति करणं - क्रियायाः साधकतमम्
३. कृतियाँ कर त्रियामात्रम्
(मु० प० ७७३) ( वृ० प० ७०७३)
४. नन्वस्मिन् व्याख्याने करणस्य स्यात्. निवृतिरपि क्रिया
५. नैवं करणमारम्भक्रिया निर्वृत्तिस्तु कार्यस्य निष्पत्तिरिति । ( वृ० प० ७७३ )
६. कतिविहे णं भंते ! करणे पण्णत्ते ?
गोयमा ! पंचविहे करणे पण्णत्ते, तं जहा दव्वकरणे, खेत्तकरणे, कालकरणे, भवकरणे, भावकरणे । ( ० १९।१०२) ७. 'दव्वकरणे' त्ति द्रव्यरूपं करणं दात्रादि
८. द्रव्यस्य वा कटादेः
९. द्रव्येण -- शलाकादिना
निवृत्तेश्च न भेद: (२० प० ७७३ )
१०. द्रव्ये वा पात्रादी करणं द्रव्यकरणम्
११. 'खेत्तकरणं' ति क्षेत्रमेव करणम्
१२. क्षेत्रस्य वा - शालिक्षेत्रादेः करणम्
१४. 'कालकरणे' त्ति काल एवं करणम्
१५. कालस्य वा
१७,१८. 'भवकरणं' ति भवो
(१० प० ७७३) (२०१० ७७३)
For Private & Personal Use Only
( वृ०
१३. क्षेत्रेण वा करणं स्वाध्यायादेः क्षेत्रकरणं,
वा तेन वा तस्मिन् वा करणम्,
[० प० ७७३ )
( वृ० प० ७७३ ) (४० ए० ७७३)
( वृ० प० ७७३)
-अवसरादेः करणम्
( वृ० प० ७७३ ) १६. कालेन वा काले वा करणं कालकरणम्
० प० ७७३ )
( वृ०
( वृ० प० ७७३)
(२०१० ७०३) नारकादिः स एव करणं तस्य ( वृ० प० ७७३ )
www.jainelibrary.org