SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 287
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ एवं व्यंस अन चतुरंस । नवरं एतलो विशेष-व्यंस ते त्रिकोण सिंघाडा नीं पर । चउरंस-चउखूणो नारक नै उपजवा नां स्थानक नीं परै अथवा बाजोट नीं एवं व्यत्रं चतुरस्र च, नवरं 'त्यस्रत्रिकोण शृंगाटकस्येव चतुरस्रं तु चतुष्कोणं यथा कुम्भिकायाः। परै । आयत ते दीर्घ दंड नी परै । आयत तीन प्रकार-श्रेणी आयत, प्रतर आयत और घन आयत । वलि एक-एक नां बे-बे भेद–सम संख्या प्रदेश अनें विषम संख्या प्रदेश ।ए पांच प्रकार नां अजीव संठाण विधसा ते स्वभाव करिक प्रयोगसा ते जीव नां व्यापार करके हुवै।। वलि जीव संस्थान ते संठाण नाम कर्म नी उत्तर प्रकृति नां उदय थकी पाम्यो जीव सहित शरीर नों आकार । ते छह प्रकार । तिहां प्रथम समचउरंस ते तुल्य आरोह-परिणाह, सम्पूर्ण अंग नां अवयव–पोता नी आंगुल थी एकसौ आठ आंगुल ऊंचो । समचउरंस-तुल्य आरोहपरिणाहपणे करी समपणां थकी पूर्ण अवयवपणे करी चउरंसपणां थकी ते संस्थान नै समचउरंसपणो संगत छै। इम निगोहपरिमंडल पिण । जिम समचउरंस कह्यो तिम न्यग्रोध परिमंडल पिण कहिवू । न्यग्रोध नाम बड़ वृक्ष नों छै । तेहनी परै परिमंडल-नाभी थकी ऊपर चउरंस लक्षण युक्त अनैं नाभी नै हेठे ऊपरला रै अनुरूप नहीं हुवै - ऊपरला प्रमाण थकी अतिही हीन हुवै । एवं जाव हुंडक । इहां जाव शब्द कहिवा थकी 'साइखुज्जेवामणे' पिण कहिवा। तिहां सादी-नाभी थकी हेढ़ चतुरस्र लक्षण युक्त अनं नाभी ने ऊपर तेहनै अनुरूप नहीं। अनै खुज्ज कहितां कुब्ज ते गाबड़ आदि नै विषे अनै हाथ पग नै विषे चतुरस्र लक्षण युक्त । अन्य मध्य भाग संक्षिप्त अनै विकृत रूप । वामन ते मध्य तो लक्षण युक्त अनै ग्रीवादिक तथा हाथ पग नै विषे आदि लक्षणे करि हीन । हुंडक ते बहुलपणे सर्व अवयव नै विषे आदि लक्षण विसंवाद सहित-एतले मूल लक्षणे करी हीन । जे अवयव नै विषे जेहवा लक्षण चाहिजे तेहवा नथी। ६३ चवदम शत देश सप्तमों, बेसौ अठाणूंमी ढाल । भिक्ष भारीमाल ऋषिराय थी, 'जय-जश' हरश विशाल ।। आयतदीर्घ यथा दण्डस्य, तच्च त्रेधा-श्रेण्यायतप्रतरायतघनायतभेदात्, पुनरेकै द्विधा-समसंख्यप्रदेशभेदात् । इदं च पंचविधमपि विस्रसा प्रयोगाभ्यां भवति, जीवसंस्थानं तु संस्थानाभिघाननामकर्मोत्तरप्रकृत्युदयसम्पाद्यो जीवानामाकारः, तच्च षोढा, तत्राद्यं 'समचउरसे' त्ति तुल्यारोहपरिणाहं सम्पूर्णागावयवं स्वांगुलाष्टशतोच्छ्यं समचतुरस्रं, तुल्यारोहपरिणाहत्वेन समत्वात् पूर्णावयवत्वेन च चतुस्रत्वात्तस्य, चतुरस्र सङ्गतमिति पर्यायो । एवं 'परिमंडलेवि' त्ति यथा समचतुरस्रमुक्तं तथा न्यग्रोधपरिमण्डलमपीत्यर्थः, न्यग्रोधो-वटवृक्षस्तद्वत्परिमण्डलं नाभीत उपरि चतुरस्रलक्षणयुक्तमधश्च तदनुरूपं न भवति–तस्मात्प्रमाणाधीनतरमिति । 'एवं जाव हुंडे' त्ति इह यावत्करणात् 'साई खुज्जे वामणे' त्ति दृश्यं तत्र 'साइ' त्ति सादि नाभीतोऽधश्चतुरस्रलक्षणयुक्तमुपरि च तदनुरूपं न भवति । 'खुज्जो' त्ति कुब्ज ग्रीवादी हस्तपादयोश्चतुरस्रलक्षणयुक्तं संक्षिप्तविकृतमध्यं । वामणे' त्ति वामनं लक्षणयुक्तमध्यं ग्रीवादी हस्तपादयो रप्यादिलक्षणन्यूनं। 'हुंडे' त्ति हुण्डं प्रायः सर्वावयवेष्वादिलक्षणविसंवादोपेतमिति । (वृ० ५० ६४९,५०) ढाल २९९ दूहा १. वक्तव्यता संठाण नी, पूर्वे भाखी पेख। हिव संठाणजवंत जे, मुनि नी बात विशेख ।। भक्तप्रत्याख्यात-आहार पद २.भक्त तणां पचखाण प्रभ ! कीधा जे मुनि धन्न । आहार विषे मूच्छित तिको, जावत अध्युपपन्न ।। १. अनन्तरं संस्थानवक्तव्यतोक्ता, अथ संस्थानवतोऽनगारस्य वक्तव्यताविशेषमभिधातुकाम आह (वृ० ५० ६५०) २. भत्तपच्चक्खाए णं भंते ! अणगारे मुच्छिए जाव (सं० पा०) अज्झोववन्ने आहारमाहारेति । श० १४, उ०७, ढा० २९८,२९९ २६९ Jain Education Intemational For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003620
Book TitleBhagavati Jod 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorTulsi Acharya, Mahapragna Acharya
PublisherJain Vishva Bharati
Publication Year1994
Total Pages460
LanguagePrakrit
ClassificationBook_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bhagwati
File Size24 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy