________________
६७. यदपि छठादि समय विषे,
तेजसादि बंध
किण कारण ते नहिं कह्यो ? उत्तर आगल ६८. अभूतपूर्वपणे करी, पंचम समयज षष्टम प्रमुख समय विषे भूतपूर्वपर्ण
वा० - वर्तमान प्रयोग शरीर-बंध किणनै कहिये ? तेहनों उत्तर केवल समुद्घाते करि प्रथम समय दंड, द्वितीय समय कपाट, तृतीय समय मंथकरण, चतुर्थे समय अंतरा पूरै । इण लक्षणे करि बिस्तरिया जीव रा प्रदेश छै। केवल समुद्घात थकी निवर्तमान छते तेह प्रदेशां ने पाछा संहर ते वर्तमान प्रयोग-प्रत्यय शरीर-बंध हुई ।
होय ।
जोय ॥
इहां शिष्य पूछे - स्वामी ! समुद्घात प्रति निवर्तमानपणुं तो पंचमादिक च्यारूं समय नै विषे छे, तो ए वर्त्तमान प्रयोग-प्रत्यय किसा समय नै विषे हुई ? जद गुरु कहै -- निवर्तन क्रिया नैं मध्य पंचमें समये मंथ नै विषे वर्तमान छ, ते समय वर्त्तमान प्रयोग - प्रत्यय शरीर बंध हुई ।
|
J
बलि शिष्य पूछे - स्वामी ! छठादिक समय नैं विषे पिण तेजसादिक शरीर संघात पर्ज देणे समये किम न हुई ? गुरु की अभूतपूर्वपर्ण कर पंचम समय ने विषेज ए बंध हुई, पंचमे समय नैं विषे तेजस कार्मण नो बंध थयो । तेहवो बंध गये काले कदेइ नथी थयो, ते भणी पंचमें समयेज ए बंध हुई, अनें छठादिक समय नै विषे भूतपूर्वपर्णेज हुवें । जे पंचम समय नैं विषे तेजस कार्मण शरीर नो बंध कियो, हिज छठादि समय नै विषे होवे, पिण अनेरो नहीं ते माटै ।
होय ।
जोय ॥
'अंतरा मंथे वट्टमाणस्स तेयाकम्माणं बंधे समुप्पज्जइ' एहवो पाठ कह्यो । मध्य मंथ नैं विषे वर्तमान नैं तेजस कार्मण ए बिहुं नो बंध कहितां संघात ऊपजै इत्यर्थः ।
४८२ भगवती-जोड़
afe शिष्य पूछे - स्यूं कारण थकी – स्यूं हेतु थकी ए बंध ऊपजै ? तिवार गुरु कहै — तिवारं समुदघात निवृत्ति काल नैं विषे ते केवली नां जीव नां प्रदेश एकपणुं पायां- संघात पाम्या हुई ते जीव प्रदेशां नीं अनुवृत्ति करके तेजसादिक शरीर प्रदेश नों बंध ऊपजै 'तेयाकम्माणं बंधे समुप्पज्जइ' । तेजस कार्मण ते जीव नां प्रदेश विषे रह्या छे । ते तेजस कार्मण शरीर तेहनो बंध ऊपजै, इसो बखाण करिवो ।
शरीर-बंध इति अत्र पक्षे 'तेयाक म्माणं बंधे समुप्पज्जइ' तेजस कार्मण आश्रयभूतपणां थकी तेजस कार्मण शरीर वाला जीव नां प्रदेश, तेहनों बंध ऊपजै, इम कहियो ।
Jain Education International
६६. वर्त्तमान- प्रयोग ए बंध कह्यो, शरीर-बंध कहेस । आठमा शतक नों आखियो, नवम उदेशक देश ॥ ७०. एक सौ छप्पनमीं कही, ढाल विशाल उदार । भिक्षु भारीमात ऋषिराय थी, 'जय-जश' संपति सार ॥
वा०--- केवलसमुदपातेन दण्डरूपाटमधिकरणान्तरपूरणलक्षणेन समुपहतस्य' विस्तारितजीवप्रदेशस्य 'सतः समुद्घातात् प्रतिनिवर्तमानस्य प्रदेशान संहरतः,
For Private & Personal Use Only
समुद्घातप्रतिनिवर्त्तमानत्वं च पञ्चमादिष्वनेकेषु समयेषु स्यादित्यतो विशेषमाह अन्तरामंये वट्टमाणस्स' त्ति निवर्त्तनक्रियाया अन्तरे मध्येऽवस्थितस्य पञ्चमसमय इत्यर्थः । यद्यपि षष्ठादिसमयेषु पद्यते तथाऽप्यभूतपूर्वतया पञ्चमसमय एवासौ भवति शेषेषु तु भूतपूर्वतयैवेति कृत्वा ।
नादिरातः समुर
'अन्तराचे वट्टमाणसे' त्युक्तमिति 'तेयाम्माणं बंधे समुपति जसकार्मणयोः शरीरयोः बन्धः सात समुत्पद्यते।
'किं कारणं' कुतो हेतोः ? उच्यते- 'ताहे' त्ति तदा समुद्घातनिवृत्तिकाले 'से' त्ति तस्य केवलिनः 'प्रदेशा: ' जीवप्रदेशाः 'एमसीगव' ति एकत्वं गताः संघात - मापन्ना भवति, तदनुवृत्त्या च तैजसादिशरीरप्रदेशानां बन्धः समुत्पद्यत इति प्रकृतम् ।
शरीरिबन्ध इत्यत्र तु पक्षे तेयाकम्माणं बंधे समुप्पज्जइ' त्ति तेजसकार्मणाश्रयभूतत्वात्तैजसकार्मणाः शरीरप्रदेशास्तेषां बन्धः समुत्पद्यत इति व्याख्येयम् । ( वृ० प० ३६६,४०० ) ६१. सेत्तं पदुप्पचपयोगपच्चइए। सेतं सरीरबंधे। (०२३६२)
www.jainelibrary.org