________________
५४. तत्थ तत्थ कहितां तिहां-तिहां समद्घात करै तास ।
क्षेत्र नों बहुलपणों कह्यो, आधारभूत विमास ॥
५५. तेसु-तेसु इण शब्द थी, समुद्घात नों जाण ।
कारण नों बहुलपणो कह्यो, अखिल न्याय दिल आण।
५४. तत्थ तत्थ
'तत्थ तत्थ' त्ति अनेन समुद्घातकरणक्षेत्राणां बाहुल्यमाह--
(वृ० प० ३६६) ५५. तेसु तेसु कारणेसु
'तेसु तेसु' त्ति अनेन समुद्घातकारणानां वेदनादीनां बाहुल्यमुक्तं।
(वृ० प० ३६६)
५७. समोहण्णमाणाणं जीवप्पदेसाणं बंधे समुप्पज्जइ। सेत्तं पुवपयोगपच्चइए।
(श० ८।३६४) .. समुद्भन्यमानानां समुद्घातं शरीराद् बहिर्जीवप्रदेश
प्रक्षेपलक्षणं गच्छताम् । (वृ० प० ३६६) वा०-'जीवपएसाणं' ति इह जीवप्रदेशानामित्युक्तावपि शरीरबन्धाधिकारात्तात्स्थ्यात्तद्व्यपदेश इति न्यायेन जीवप्रदेशाश्रिततैजसकार्मणशरीरप्रदेशानामिति द्रष्टव्यं, शरीरिबन्ध इत्यत्र तु पक्षे समुद्घातेन विक्षिप्य सङ्कोचितानामुपसर्जनीकृततैजसादिशरीरप्रदेशानां जीवप्रदेशानामेवेति ।
(वृ० प० ३६६) ५६. से किं तं पडुप्पन्नपयोगपच्चइए ?
पडप्पन्नपयोगपच्चइए-जण्णं केवलनाणिस्स अणगारस्स केवलिसमुग्धाएणं समोहयस्स
५६. तिहां तिहां क्षेत्र में विषे, ते ते कारण विषे न्हाल ।
शरीर थी बाहिर काढ़िया, जीव प्रदेश विशाल । ५७. समद्घाते करि बीखरया, संकोचे जीव प्रदेश ।
तसु बंध रचना ऊपजै, पूर्व-प्रयोग कहेस ॥ . ५८. ते जीव प्रदेशां नैं विषे, तेजस कार्मण शरीर ।
तास प्रदेश नों बंध हुवै, ते ग्रहिवू सुण धीर ।। वा०-'जीवप्पदेसाणं बंधे समुप्पज्जई' इहां जीव प्रदेश नों बन्ध ऊपज, एहवू पाठ कह्य । पिण शरीर-बंध नां अधिकार थकी जीव प्रदेश नै विष रह्या तेजस कार्मण शरीर नां प्रदेश नों बंध कहिवू, इहां शरीर-बंध नों अधिकार छै ते माट। शरीर-बंध इण पक्षे तो समुद्घाते करि बीखरिया जीव नां प्रदेशां नैं संकोचै तिहां बंध उपज, ते भणी जीव-प्रदेश नों बंध कह्यो । पिण जीव नां प्रदेशां नै विषे तेजसादिक शरीर नों बंध छ, ते इहां ग्रहिवू । शरीर बंध नों अधिकार छै, ते माटै ए पूर्व-प्रयोग-प्रत्यय शरीर बंध कह्यो। ५६. वर्तमान-प्रयोग-प्रत्यय किसो? जिन कहै केवली संत ।
केवल समुद्घाते करि, सर्व लोक पूरंत ॥ ६०. दंड कपाट – मंथ करी, अंतर पूरै सोय ।
__ जीव प्रदेशां नैं चिउं समैं, विस्तारत सर्व लोय॥ ६१. तठा पछै समद्घात थी, निवर्तमानपणेह ।
पंचम आदि समा विषे, किस समय हुवै एह ? ६२. पंचमा समय विषे तिको, अंतर प्रति संहरंत ।
तेजस ने कार्मण तणो, बंध तदा उपजंत ॥ ६३. स्य कारण हेतू थकी? कहिये उत्तर तास ।
समद्घात थी केवली, निवर्त्त-काले जास ॥ ६४. पोता नां जीव प्रदेश नों, एकपणं अवलोय ।
तेह संघात पाम्या हुई, पंचम समये होय ॥ ६५. तेहनी अनवृत्ति करी, तेजस कार्मण दोय ।
शरीर प्रदेश नों बंध तदा, उपजै छै अवलोय ॥ ६६. शरीर-बंध अधिकार थी, तेजस कार्मण बंध ।
उपजै इम कह्यो पाठ में, श्री जिन-वयण अमंद ॥ १. इस ढाल में गाथा ६० से ६८ तक कई गाथाएं वृत्ति के आधार पर रची गई हैं। फिर भी इनके सामने वृत्ति उद्धृत नहीं की गई है। इसका करण इन गाथाओं से आगे की वार्तिका में अविकल रूप से वृत्ति का वह अंश उद्धृत किया गया है।
६१,६२. ताओ समुग्घायाओ पडिनियत्तमाणस्स अंतरा
मंथे वट्टमाणस्स तेयाकम्माणं बंधे समुप्पज्जइ ।
६३. किं कारणं? ताहे से
६४. पएसा एगत्तीगया भवंति
श०८,०६, डा० १५६ ४०१
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org