________________
'ढाल : १३३
दूहा १. प्रथम उदेशक नै विषे, पुद्गल नू परिणाम ।
द्वितिये तेहिज आसीविष-द्वारे करि कहूं ताम ॥ २. हे भदंत ! आसीविषा, आख्या कितै प्रकार? ।
जिन कहै आसीविष तणां, दोय प्रकार विचार ॥ ३. प्रथम जाति-आसीविषा, कर्म-आसीविष ताय ।
न्याय कह हिव तेहनों, अर्थ सुगम कहिवाय ॥ ४. जेहनी दाढादिक विषे, जन्म थकी विष होय ।
तास जाति-आसी विषा, कहियै छै अवलोय ॥
५. कर्म क्रिया तेणे करी, सराप प्रमुख सोय ।
तिण करि घात करै तिको, कर्म-आसीविष जोय ।।
१. प्रथमे पुद्गलपरिणाम उक्तो, द्वितीये तु स एवाशीविषद्वारेणोच्यते ।
(वृ० प० ३४०) २. कतिविहा णं भंते ! आसीविसा पण्णत्ता? __ गोयमा ! दुविहा आसीविसा पण्णत्ता, तं जहा३. जातिआसीविसा य, कम्मआसीविसा य ।
(श० ८।८६) ४. 'आशीविषाः' दंष्ट्राविषाः 'जाइआसीविस' त्ति जात्या-जन्मनाऽऽआशीविषा जात्याशीविषाः ।
(वृ० प० ३४१) ५. 'कम्मआसीविस' त्ति कर्मणा—क्रियया शापादिनोपघातकरणेनाशीविषाः कर्माशीविषाः ।
(वृ० प० ३४१) ६. तत्र पञ्चेन्द्रियतिर्यञ्चो मनुष्याश्च कर्माशीविषाः पर्याप्तका एव
(वृ० प० ३४१) ७. एते हि तपश्चरणानुष्ठानतोऽन्यतो वा गुणतः खल्वाशीविषा भवन्ति
(वृ० प० ३४१) ८. शापप्रदानेनैव व्यापादयन्तीत्यर्थः, एते चाशीविषलब्धिस्वभावात् सहस्रारान्तदेवेष्वेवोत्पद्यन्ते ।
(वृ०प० ३४१) ६. देवास्त्वेत एव ये देवत्वेनोत्पन्नास्तेऽपर्याप्तकावस्थायामनुभूतभावतया कर्माशीविषा इति ।
(वृ० प० ३४१)
६. कर्म-आसीविष केहनें ? पंचेंद्री तिर्यच ।
अथवा मनष्य बिहं तणां, पर्याप्ता में संच ॥ ७. ए निश्चै तपसा थकी, तथा अन्य गुण तास ।
तेह थी आसीविष हुवै, लब्धि स्वभाव विमास ॥ ८. ते सराप देई हणे, उत्कृष्ट गति सहसार ।
एहवी लब्धिज फोड़व्यां, आगल गमन न कार ॥
६. देवपण जे ऊपनो, अपजत भाव अवस्थ ।
अनभूत भावपणे करी, कर्म-आसीविष तत्थ ॥
११. उक्तञ्च शब्दार्थभेदसम्भवादि भाष्यकारेण-आसी___दाढ़ा तग्गयमहाविसाऽऽसीविसा। (वृ० प० ३४१)
१०. अपर्याप्त है ज्यां लगै ते सुर नैं कहिवाय ।
कर्म-आसीविष लब्धिवंत, पर्याप्ते न थाय ॥ ११. शब्दार्थ नां भेद करि, भाष्यकार का एह । आसी–दाढा तन विषे, विष आसीविष तेह ॥
_ *देव जिनेन्द्र नीं अमृत वाणी ॥ (ध्र पदं) १२. जाति-आसीविष कतिविध ? प्रभुजी !
जिन कहै च्यार प्रकारो रे। बिच्छ मंडक्क सर्प नै मनुष्य, ए कह्या आसीविष च्यारो रे॥
१२. जातिआसीविसा णं भंते ! कतिविहा पण्णत्ता ?
गोयमा ! चउविहा पण्णत्ता, तं जहा–विच्छुयजातिआसीविसे, मंडुक्कजातिआसीविसे, उरगजातिआसीविसे मणुस्सजातिआसीविसे । (श० ८८७) १३. विच्छ्यजातिआसीविसस्स णं भंते ! केवतिए विसए
पण्णत्ते ?
१३. बिच्छ जाति-आसीविष नों प्रभ ! केतलो एक सूजाणी।
विष नों गोचर विषय परूपी ? जिन कहै सांभल वाणी ॥ *लय : एक दिवस रुकमण हरि बोले
श.८, उ०२, ढा० १३३ ३३१
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org