________________
प्रथम अध्ययन : पुण्डरीक
तेऊ तच्चे महन्भूए, वाऊ चउत्थे महन्भूए, आग से पंचमे महब्भूए। इच्चेए पंच महन्भूया अणिम्मिया अणिम्माविया अकडा णो कित्तिमा णो कडगा अणाइया अणिहणा अबंझा, अपुरोहिया सतंता सासया आयछट्ठा, पुण एगे एवमाहु-सतो पत्थि विणासो असतो पत्थि संभवो। एयावया व जीवकाये, एयावया व अस्थिकाए, एयावया व सव्वलोए, एयं मुहं लोगस्स करणयाए, अविअंतसो तणमायमवि । से किणं किणावेमाणे हणं घायमाणे पयं पयावेमाणे अवि अंतसो पुरिसमवि कोणित्ता घायइत्ता एत्थं पि जाणाहि णत्थित्थ दोसो, ते णो एवं विप्पडिवेदेति, तं जहा - किरियाइ वा जाव अणिरएइ वा, एवं ते विरूवरूहि कम्मसमारंभेहि विरूवरूवाई कामभोगाई समारभंति भोयणाए, एवमेव ते अणारिया विप्पडिवन्नातं सद्दहमाणा तं पत्तियमाणा जाव इइ, ते णो हव्वाए णो पाराए अंतरा कामभोगेसु विसण्णा। दोच्चे पुरिसजाए पंचमहन्भूएत्ति आहिए ॥ सू० १०॥
संस्कृत छाया अथाऽपरो द्वितीयः पुरुषजातः पाञ्चमहाभूतिक इत्याख्यायते । इह खलु प्राच्यां वा ६ सन्त्येकतये मनुष्याः भवन्ति आनुपूर्व्या लोकमुपपन्ना, तद्यथा आर्याः एके अनार्याः एके एवं यावत् दूरूपा एके, तेषां च खलु महान् एको राजा भवति, महा० एवञ्चेव निरवशेषं यावत् सेनापतिपुत्राः । तेषां च खलु एकतयः श्रद्धावान् भवति, कामं तं श्रमणाः वा ब्राह्मणाः वा सम्प्रधाएं : गमनाय । तत्राऽन्यतरेण धर्मेण प्रज्ञापयितारः वयमनेन धर्मेण प्रज्ञापयिष्यामः तदेवं जानीत भयात्त्रातारः । यथा मया एष धर्मः स्वाख्यातः सुप्रज्ञप्तो भवति । इह खलु पंचमहाभूतानि तैनॊ विद्यते क्रिया इति वा, अक्रिया इति वा, सुकृतमिति वा, दुष्कृतमिति वा, कल्याणमिति वा, पापकमिति वा, साधु इति वा, असाधु इति वा, सिद्धिरिति वा, असिद्धिरिति वा, निरय इति वा, अनिरय इति वा अपि अन्तशः तृणमात्रपि । तच्च पृथक् उद्देशेन पृथग् भूतसमवायं जानीयात् । तद्यथा पृथिवी एक महाभूतम्, आपो द्वितीयं महाभूतम्, तेजः तृतीयं महाभूतम्, वायुः चतुर्थं महाभूतम्, आकाशं पंचमं महाभूतम् । इत्येतानि पंचमहाभूतानि अनिमितानि अनिर्मापितानि अकृतानि नो कृत्रिमाणि नो कृतकानि अनादिकानि अनिधनानि अबन्ध्यानि अपुरोहितानि स्वतंत्राणि शाश्वतानि आत्मषष्ठानि । एके पुनराहुः–सतो नास्ति विनाशः, असतो नास्ति सम्भवः । एतावानेव जीवकायः एतावानेव अस्तिकायः एतावानेव सर्व
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
