________________
१३५
द्वितीय अध्ययन : क्रियास्थान यव्वो अन्ने परितावेयव्वा, अहं ण उद्दवेयव्वो अन्ने उद्दवेयव्वा, एवमेव ते इत्थिकामेहि मुच्छिया, गिद्धा, गढिया, गरहिया, अज्झोववन्ना जाव वासाई चउपंचमाई छद्दसमाई अप्पयरो वा, भुज्जयरो वा, भुजित्तु भोगभोगाई कालमासे कालं किच्चा अन्नयरेसु आसुरिएसु किन्विसिएसु ठाणेसु उववतारो भवंति । ततो विप्पमुच्चमाणे भुज्जो भुज्जो एलमूयत्ताए तमूयत्ताए जाइमूयत्ताए पच्चायति । एवं खलु तस्स तप्पत्तियं सावज्जति आहिज्जइ । दुवालसमे किरियट्ठाणे लोभवत्तिएत्ति आहिए। इच्चेयाई दुवालसकिरियट्ठाणाई दविएणं समणेण वा माहणेण वा सम्मं सुपरिजाणिअव्वाइं भवंति ॥ सू० २८॥
संस्कृत छाया अथाऽपरं द्वादशं क्रियास्थानं लोभप्रत्ययिकमित्याख्यायते । ये इमे भवन्ति, तद्यथा-आरण्यकाः, आवसथिकाः, ग्रामान्तिकाः, क्वचिद् राहसिकाः नो बहुसंयताः नो बहुप्रतिविरताः, सर्वप्राण-भूत-जीव-सत्त्वेभ्यस्ते आत्मना सत्य-मृषाभूतानि एवं प्रयुञ्जते-अहं न हन्तव्योऽन्ये हन्तव्याः, अहं नाऽऽज्ञा पयितव्योऽन्ये आज्ञापयितव्याः, अहं न परितापयितव्योऽन्ये परितापयितव्याः, अहं न परिग्रहीतव्योऽन्ये परिग्रहीतव्याः, अहं न उपद्रावयितव्योऽन्ये उपद्रावयितव्याः। एवमेव ते स्त्रीकामेषु मूच्छिताः गृद्धाः ग्रथिताः गर्हिताः अध्युपपन्नाः यावद् वर्षाणि चतुः पंच, षड्दशकानि अल्पपतरान् वा भूयस्तरान् वा भुक्त्वा भोगान् कालमासे कालं कृत्वाऽन्यतरेषु आसुरिकेषु किल्विषिकेषु स्थानेषु उपपत्तारो भवन्ति । ततो विप्रमुच्यमानाः भूयो भूयः एलमूकत्वया तमस्त्वाय, जातिमूकत्वाय प्रत्यागच्छन्ति । एवं खलु तस्य तत्प्रत्ययिक सावद्यमित्याधीयते । द्वादशं क्रियास्थानं लोभप्रत्ययिकमित्याख्यातम् ।
इत्येतानि द्वादश क्रियास्थानानि द्रव्येण श्रमणेण वा माहनेन वा सम्यक् सुपरिज्ञातव्यानि भवन्ति ।। सू० २८ ॥
अन्वयार्थ (अहावरे बारसमे किरियाणे लोभवत्तिएत्ति आहिज्जइ) इसके पश्चात् बारहवाँ क्रियास्थान है, जो लोभप्रत्ययिक कहलाता है। (जे इमे भवंति, तं जहाआरनिया, आवसहिया, गामंतिया, कण्हुईरहस्सिया णो बहुसंजया णो बहुपडिविरया सव्वपाणभूयजीवसत्तेहिं) ये जो वन में निवास करने वाले (आरण्यक) हैं, जो कुटी बनाकर रहते (आवसथिक) हैं, जो गांव के आसपास डेरा डालकर ग्राम के आश्रय
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org