________________
भगवई
२३.
५३. सुत्तत्तं भंते ! साहू ? जागरियत्तं
श. १२ : उ. २ : सू. ५३-५४ ५३. भंते ! जीवों का सुप्त रहना अच्छा है?
जागृत रहना अच्छा है? जयंती ! कुछ जीवों का सुप्त रहना अच्छा है, कुछ जीवों का जागृत रहना अच्छा है।
सुप्तत्वं भदन्त ! साधु ? जागरिकत्वं साधु? जयन्ति! अस्त्येककानां जीवानां सुप्तत्वं साधु, अस्त्येककानां जीवानां जागरिकत्वं साधु।
जयंती ! अत्थेगतियाणं जीवाणं सुत्तत्तं साह, अत्थेगतियाणं जीवाणं जागरियत्तं साहू॥
५४. भंते ! यह किस अपेक्षा से कहा जा रहा
है- कुछ जीवों का सुप्त रहना अच्छा है, कुछ जीवों का जागृत रहना अच्छा है ?
५४. से केणद्वेणं भंते ! एवं वुच्चइ- तत् केनार्थेन भदन्त! एवमुच्यते-
अत्थेगतियाणं जीवाणं सुत्तत्तं साहू, अस्त्येककानां जीवानां सुप्तत्वं साधु, अत्थेगतियाणं जीवाणं जागरियत्तं अस्त्येककानां जीवानां जागरिकत्वं साहू !
साधु ? जयंती! जे इमे जीवा अहम्मिया जयन्ति ! ये इमे जीवाः अधार्मिकाः अहम्माणुया अहम्मिट्ठा अहम्मक्खाई अधर्मानुगाः अधर्मिष्ठाः अधर्माअहम्मपलोई अहम्मपलज्जणा। ख्यायिनः अधर्मप्रलोकिनः अधर्मअहम्मसमुदायारा अहम्मेणं चेव वित्तिं प्ररञ्जनाः अधर्मसमदाचाराः अधर्मेण कप्पेमाणा विहरंति, एएसिणं जीवाणं चैव वृत्तिं कल्पमानाः विहरन्ति, एतेषां सुत्तत्तं साहू। एए णं जीवा सुत्ता जीवानां सुप्तत्वं साधु। एते जीवाः सुप्ताः समाणा नो बहणं पाणाणं भूयाणं सन्तः नो बहूनां प्राणानां भूतानां जीवाणं सत्ताणं दुक्खणयाए जीवानां सत्वानां दुःखनाय शोचनाय सोयणयाए जूरणयाए तिप्पणयाए खेदनाय तिप्पनाय पिट्टनाय पिट्टणयाए परियावणयाए बटुंति। एए णं परितापनाय वर्तन्ते। एते जीवाः सुप्ताः जीवा सुत्ता समाणा अप्पाणं वा परं वा सन्तः आत्मानं वा परं वा तदुभयं वा नो तदुभयं वा नो बहूहिं अहम्मियाहिं बहुभिः अधार्मिकाभिः संयोजनाभिः संजोयणाहिं संजोएत्तारो भवंति। संयोजयितारः भवन्ति। एतेषां जीवानां एएसि णं जीवाणं सुत्ततं साहू। सुप्तत्वं साधु।
जयंती! जे इमे जीवा धम्मिया जयन्ति ! ये इमे जीवाः धार्मिकाः धम्माणुया धम्मिट्ठा धम्मक्खाई ___धर्मानुगाः धर्मिष्ठाः धर्माख्यायिनः धर्मधम्मपलोई धम्मपलज्जणा धम्म- प्रलोकिनः धर्मप्ररञ्जनाः धर्मसमुदाचाराः समुदायारा धम्मेणं चेव वित्तिं धर्मेण चैव वृत्तिं कल्पमानाः विहरन्ति, कप्पेमाणा विहरंति, एएसि णं जीवाणं एतेषां जीवानां जागरिकत्वं साधु। एते जागरियत्तं साह। एए णं जीवा जागरा जीवाः जागराः सन्तः बहूनां प्राणानां समाणा बहूणं पाणाणं भूयाणं जीवाणं भूतानां जीवानां सत्वानाम् अदुःखनाय सत्ताणं अदुक्खणयाए असोयणयाए अशोचनाय अखेदनाय अतिप्पनाय अजूरणयाए अतिप्पणयाए अपिट्ट- अपिट्टनाय अपरितापनाय वर्तन्ते। एते णयाए अपरियावणयाए बटुंति। एए णं जीवाः जागराः सन्तः आत्मानं वा परं जीवा जागरा समाणा अप्पाणं वा परं वा तदुभयं वा बहुभिः धार्मिकाभिः वा तदुभयं वा बहूहि धम्मियाहिं संयोजनाभिः संयोजयितारः भवन्ति। संजोयणाहिं संजोएत्तारो भवंति। एए एते जीवाः जागराः सन्तः धर्मजागणं जीवा जागरा समाणा धम्म- रिकया आत्मानं जागरितारः भवन्ति। जागरियाए अप्पाणं जागरइत्तारो एतेषां जीवानां जागरिकत्वं साधु। तत् भवंति। एएसि णं जीवाणं जागरियत्तं तेनार्थेन जयन्ति! एवमुच्यते-अस्त्येकसाह। से तेणटेणं जयंती! एवं कानां जीवानां सुप्तत्वं साधु, अस्त्येकवुच्चइ-अत्थेगतियाणं जीवाणं सुत्तत्तं कानां जीवानां जागरिकत्वं साधु।
जयंती ! जो ये जीव अधार्मिक, (अधर्म का अनुगमन करने वाले) अधर्मिष्ठ, अधर्मवादी, अधर्म को देखने वाले, अधर्म में अनुरक्त, अधर्म का आचरण करने वाले, अधर्म के द्वारा आजीविका करने वाले हैं, उन जीवों का सुप्त रहना अच्छा है। उन जीवों के सुप्त रहने से वे अनेक प्राण, भूत, जीव और सत्त्वों को दुःखी करने के लिए, शोकाकुल करने के लिए, खिन्न करने के लिए, रुलाने के लिए, पीटने के लिए, परितप्त करने के लिए प्रवृत्त नहीं होते। उन जीवों के सुप्त रहने से वे स्वयं को अथवा दूसरे को अथवा स्वपर-दोनों को अनेक अधार्मिक संयोजनाओं में संयोजित नहीं करते। अतः उन जीवों का सुप्त रहना अच्छा है। जयंती! जो ये जीव धार्मिक, धर्मानुग, धर्मिष्ठ, धर्म का आख्यान करने वाले, धर्म का प्रलोकन करने वाले, धर्म से रंजित, धर्म का आचरण करने वाले और धर्म के द्वारा ही आजीविका चलाते हुए विहरण करते हैं, उन जीवों का जागृत रहना अच्छा है। उन जीवों के जागृत रहने से वे अनेक प्राण, भूत, जीव और सत्त्वों को दुःखी न करने के लिए, शोकाकुल न करने के लिए, खिन्न न करने के लिए, न रुलाने के लिए, न पीटने के लिए और परितप्त न करने के लिए प्रवृत्त होते हैं। उन जीवों के जागृत रहने से वे स्वयं को, दूसरे को, दोनों को अनेक धार्मिक संयोजनाओं में संयोजित करते हैं। वे जीव जागृत होने पर धर्म जागरिका के द्वारा अपनी आत्मा को जागृत करते हैं। इसलिए उन जीवों का जागृत रहना अच्छा है। जयंती! इस
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org