________________
परिशिष्ट - ५
जिनदास महत्तर-कृता भगवती-चूर्णिः
प्रथमं शतकम्
पञ्चमः उद्देशकः नमो जिनाय
पुढवी ठिति योगाहण सरीर संघयणमेव संठोणो। लेस्सा दिट्ठी णो अष्ठौगै जोगवयोगे विरहिज्जति जं ठाणं असीति भिगा (भंगा) तहिं करिज्जासि जत्थ उगेहोति विरहोति विरहो अभंगगं सत्तवीसा वा चउहिं कोदीहिं लोभादीहिं वा ठितिसुत्तादि विसेसितेहिं समष्ठुभंगलक्खणं पुढवीसुत्तं सत्त कण्णाउ पत्तेयं चउवीसा दंडएणं आवासणेयव्वा । ठितिसुत्तं जहण्ण मज्झा उकोसा जहिणियातो समय दुसमयं संखेज्जा जाव तस्सावासस्सुक्कोसिया ण पावत्ती ताव आदि-अंत-समय-विरहितासंखेजा ट्ठिति ट्ठाणो भवंत्ति । जहण्णट्टिती अविरहिता नारगेहि कहु तत्थ सत्तावीसं भंगा। कोहोवयुत्तेहिं य अविरहिता तहिं निचवहुवयणं समाहियाए जहणियाए असीति तत्थ य तेहि विरहो होति अहवा एक्को वा दो वा तिण्णि वा संखेजा ते कोवे वा माणे वा मायाए वा लोभे वा उवउत्ता तत्थ भंगा असीति वत्तव्वा एवं जाव संखेजसमयाहियाए वा ततो असंखेजा । तप्पाउस्सुक्कोसियासु अविरहियत्तणात्तो सत्तावीसं । उगाहणसुत्तं-सरीरप्पमाणं तहेव जहण्णादियं उववज्जमाणाणं ते जहण्णद्वितीए विरहिअंति तत्थासीति जाव संखेज्जपदेसाविया । असंखेनं तप्पायुग्गुक्कोसियासु सत्तावीसं अविरहियत्तणातो। संघयण-संठाण-काउलेस्सासु सत्तावीसं । दिट्ठी संमामिच्छत्ते ण विरहिज्जति तत्थसीति सेस दंसणे रतण पढमं पुढविसुत्ताणि समत्ताणि ताव सत्तावीसं। एवं सत्तसुवि लेस्सासु विसेसो। एवं भवणवासीणं लोभादीया देवाणं लोभपरिणामबहुत्ताउ सत्तावीसमसीतिं च द्विति आदि विसेसिते कोधादिसु वारेजा णारगाणं जहा असंखेजेसु णं पुढविक्काते सव्वट्टाणेसु वहुया काऊण सुण्णभंगो णवरं तेउलेस्साए विरहिजंति त्ति देवोवत्तीए तत्था-सीति एवं आउवणप्फतीणं पुढवीकाय तुल्लं तेउवाऊण सव्वस्थ अभंगगं। वितिचउरिदियाणं सत्तावीसट्टाणे अभंगगं बहुत्ताउ असीति चेव सासातण सम्मद्दिट्ठि विरहं संभवोपपातं वहुत्वं आभिणिवोहितसुतणाणसमत्तेसु असीति । पंचिंदियतिरियाणं जहण्णहिती उगाहणासु विरहिउ जेसु असीति तेसु सव्वेव सत्तावीसाए बहुत्तातो अभंगगं सम्मामिच्छत्ते विरहाउ चेवासीति । मणूयाणं जहणियाए द्वितीए आहारकशरीरं पडुच्च विरहाउ असीर्ति सेसियाउ सट्ठाणेसु असीतीतो भाणियव्वातो सत्तावीसट्ठाणे अभंगगं णेरतियाण जहा केवलणाणे मोहणिज्जक्खयाउ असंभवो। वेमाणियमाणमंत जोसिया जहा लोभादीया असुरा णेरइया देवेसु सत्तावीसा असीति भंगा सेसे पुठविक्काइयादिसु मणुयपज्जतेसुं दससु सत्तावीसमसीते अभंगगं संखेवतो जाणे सेवं भगवं । षष्ठः उद्देशकः
सर्वदिक सर्वदिक्षु वा सर्वाणि यावंति नोवी सव्वंति सामान्यविशेषनयाभ्यां प्रसिद्धितः पदानि व्याख्यातव्यानि नियमा छद्दिसि । भवनमन्यावलविभाप्रतिहतोद्योतप्रदीपवत् लोकोऽलोकमध्ये कर्मकर्मे वत्ततामात्मनिसमम्वायंतः कर्मलक्षणपदार्थमभिनिर्वतयंति एकेंद्रियान्प्राप्पोपरितं लच्छिता सीदिति कृतयागमनप्रतिघातिनो भवंति तप्रदेशा व्कतादि दिग्वपे अव्ये एकस्य बहुमध्ये प्रतिघातिनः गेहानागर प्रम्नाः पयोरनाद्यपर्यवसानता तयोः पूर्वमिदं परमिदमिति न शक्यते वक्तुं रात्रिंदिनस्येव स प्रतिपक्षप्रतिसिद्धमुपात्तोदाहरणवदभाव्यं लोयंतं सत्तमेणोवासंतरेण वारेत्तण सत्तमं सेसमुपगतो अणंतरं सेसाणंतरेहिं जाव सव्वतो लोयट्ठिति सभाव वा तेणमुतमतिसंघाय समितीत्याधुदाहरणं चानुमानं सदाम्बमात्रया इदं समितं एकीभाव न वा इतं फु कारणावयवेन कार्यावयवी न निर्वलंत तंतुना पढा न वद्व प्रदेशे वता नव देशे न सर्वः असकलकारणत्वात् तंतुना पट इव न च सर्वाय वैर्देश कार्याभिनिवृत्तिः संपूर्णसमं वाप्प समवायिकारणत्वात् घेटिकदेश देशवत् सर्वावयवैः सर्व पूर्णकारण समयात् घटवत् । सप्तमः उद्देशकः
उववजमाणे आहार उववण्णे आहार उव्वट्टमाणे आहार उववढे आहार पढमसमए सव्वमाहारमुववयमाणे सेसेसु देस वा सव्ववाहार अद्धेणं विद्धाणिव्यत्ती ण सिया उवगरणं णा सिया रंभया पोग्गला भावोतन्निव्वत्ति सामत्थ तेण जोगा सव्विंदिएसु कायिको शरीरस्फंदः मानसो मनोव्यापार प्रणिधिः। अष्टमः उद्देशकः
इषुसंयोगो विकरणं खेवगस्सेव प्रणयेन मृगवधो नेतरेषां किं कारणं कज्जमाणं कृतमेव हन्यमानो हत एवं छम्मासाणुवंधीकणविधिः परितो अण्णं परिणामांतरं पोग्गलादि संघातो जाति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org