________________
संग्रहणी गाहा
मूल
१. ऊसास खंदए वि य,
२. समुग्धाय ३,४. पुढविंदिय ५. अण्णउत्थि
६. भासा य ।
७. देवाय ८. चमरचंचा,
६,१०. समयक्खित्तत्थिकाय बीयसए ॥ १॥
उक्खेव-पदं
१. तेणं कालेणं तेणं समएणं रायगिहे णामं नयरे होत्या वण्णओ। सामी समोसढे । परिसा निग्गया । धम्मो कहिओ । पडिगया परिसा ॥
सासुसास-पदं
२. तेणं कालेणं तेणं समएणं समणस्स भगवओ महावीरस्स जेट्टे अंतेवासी जाव पवासमाणे एवं वदा
जे इमे भंते! बेइंदिया तेइंदिया चउरिदिया पंचिंदिया जीवा, एएसि णं आणामं वा पाणामं वा उस्सा वा निस्सासं वा जाणामो पासामो ।
जे इमे पुढविकाइयां जाव वणप्फइकाइया — एगिंदिया जीवा, एएसि णं आणावा पाणामं वा उस्सासं वा निस्सासं वा न याणामो न पासामो ।
एए णं भंते! जीवा आणमंति वा ? पाणमंति वा ? ऊससंति वा ? नीससंति वा? हंता गोयमा ! एए विणं जीवा आणमंति वा, पाणमंति वा, ऊससंति वा, नीससंति वा ॥
Jain Education International
बीअं सयं : दूसरा शतक
पढमो उद्देसो : पहला उद्देशक
कृ
संग्रहणी गाथा
उच्छ्वासः स्कन्दकोऽपि च, समुद्घातः पृथिवीन्द्रियी अन्ययूथिकः भाषा
च ।
देवाश्च चमरचञ्चा, समयक्षेत्रास्तिकाय द्वितीयशते ॥
उत्क्षेप-पदम्
तस्मिन् काले तस्मिन् समये राजगृहः नाम नगरमासीत् वर्णकः | स्वामी समवसृतः । परिषद् निर्गता । धर्मः कथितः । प्रतिगता परिषद् |
श्वासोच्छ्वास-पदम्
तस्मिन् काले तस्मिन् समये श्रमणस्य भगवतः महावीरस्य ज्येष्ठः अन्तेवासी यावत् पर्युपासीनः एवमवादीत्—
ये इमे भदन्त ! द्वीन्द्रियाः त्रीन्द्रियाः चतुरिन्द्रियाः पञ्चेन्द्रियाः जीवाः, एतेषाम् आनं ( आनायामं ) वा अपानम् (अपानायामं ) वा उच्छ्वासं वा निःश्वासं वा जानीमः पश्यामः ।
ये इमे पृथिवीकायिकाः यावद् वनस्पतिकायिकाः एकेन्द्रियाः जीवाः एतेषाम् आनं (आनायामं ) वा अपानम् (अपानायामं ) वा उच्छ्वासं वा निःश्वासं वा न जानीमः न
पश्यामः ।
एते भदन्त ! जीवाः आनन्ति वा ? अपानन्ति वा ? उच्छ्वसन्ति वा? निःश्वसन्ति वा? हंत गौतम । एतेऽपि जीवाः आनन्ति वा अपानन्ति वा, उच्छ्वसन्ति वा निःश्वसन्ति
वा ।
For Private & Personal Use Only
हिन्दी अनुवाद
संग्रहणी गाथा
दूसरे शतक में दस उद्देशक हैं - १. उच्छ्वासनिःश्वास और स्कन्दक २. समुद्घात ३. पृथ्वी ४. इन्द्रियां ५. अन्ययूधिक ६. भाषा ७. देव ८. चमरचञ्चा ६. समयक्षेत्र १०. अस्तिकाय ।
उत्क्षेप-पद
१. उस काल और उस समय राजगृह नामक नगर था— नगर-वर्णन | वहां भगवान् महावीर आए। परिषद् ने नगर से निगमन किया। भगवान् ने धर्म कहा । परिषद् वापिस नगर में चली गई।
श्वासोच्छ्वास-पद
२. उस काल और उस समय श्रमण भगवान् महावीर के ज्येष्ठ अन्तेवासी इन्द्रभूति अनगार यावत् भगवान् की पर्युपासना करते हुए इस प्रकार बोले
भन्ते ! ये जो द्वीन्द्रिय, त्रीन्द्रिय, चतुरिन्द्रिय और पञ्चेन्द्रिय जीव हैं, इनके आन, अपान तथा उच्छ्वास और निःश्वास को हम जानते हैं, देखते हैं ।
ये जो पृथ्वीकायिक अपकायिक, तेजस्कायिक, वायुकायिक, वनस्पतिकायिक एकेन्द्रिय जीव हैं, इनके आन, अपान तथा उच्छ्वास और निःश्वास को हम न जानते हैं और न देखते हैं।
भन्ते ! क्या ये जीव आन, अपान तथा उच्छ्वास और निःश्वास करते हैं ?
हां, गौतम ! ये जीव भी आन, अपान तथा उच्छ्वास और निःश्वास करते हैं।
www.jainelibrary.org