________________
प्रथम प्रतिपत्ति: तिर्यक् पंचेन्द्रियों का वर्णन]
[७९
पंचेन्द्रिय तिर्यंचयोनिक दो प्रकार के कहे गये हैं, यथा(१) संमूर्छिम पंचेन्द्रिय तिर्यंचयोनिक और (२) गर्भव्युत्क्रान्तिक पंचेन्द्रिय तिर्यंचयोनिक। ३४. से किं तं समुच्छिम पंचेंदियतिरिक्खजोणिया ? संमुच्छिम पंचेंदियतिरिक्खजोणिया तिविहा पण्णत्ता, तं जहा-जलयरा, थलयरा, खहयरा। [३४] संमूर्छिम पंचेंन्द्रिय तिर्यंचयोनिक कौन हैं ? संमूर्छिम पंचेंन्द्रिय तिर्यंचयोनिक तीन प्रकार के हैं
जलचर, स्थलचर और खेचर। जलचरों का वर्णन
३५. से किं तं जलयरा? जलयरा पंचविहा पण्णत्ता, तं जहामच्छगा, कच्छभा, मगरा, गाहा, सुंसुमारा। से किं तं मच्छा ?
एवं जहा पण्णवणाए जाव से यावण्णे तहप्पगारा। ते समासओ दुविहा पण्णत्ता, तं जहा-पज्जत्ता य अपज्जत्ता य।
तेसिंणं भंते ! जीवाणं कतिसरीरगा पण्णत्ता ?
गोयमा ! तओ सरीरया पण्णत्ता, तं जहा-ओरालिए, तेयए, कम्मए। सरीरोगाहणा जहण्णेणं अंगुलस्स असंखेजतिभागं, उक्कोसेणं जोयणसहस्सं। छेवट्टसंघयणी। हुंडसंठिया। चत्तारि कसाया, सण्णाओ वि, लेसाओ पंच, इंदिया पंच, समुग्घाया तिण्णि, णो सण्णी असण्णी,नपुंसकवेदा,पज्जत्तीओ अपज्जत्तीओं पंच,दिट्ठीओ, दो दंसणा, दो नाणा,दो अन्नाणा, दुविहे जोगे, दुविहे उवओगे, आहारो छद्दिसिं।
उवावओ तिरियमणुस्सेहितो, नो देवेहिंतो नो नेरइएहितो, तिरिएहितो असंखेजवासाउय वजेसु, अकम्मभूमग-अंतरदीवग-असंखेजवासाउयवज्जेसु।ठिई जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं, उक्कोसणंपुव्वकोडी।मारणंतियसमुग्घाएणं दुविहा वि मरंति।अणंतरं उव्वट्ठिता कहिं ( उव्वज्जति)? नेरइएसु वि, तिरिक्खजोणिएसु वि, मणुस्सेसु वि, देवेसु वि।
नेरइएसु रयणपहाए सेसेसु पडिसेहो।
तिरिएसु सव्वेसु उवजंति-संखेजवासाउएसु वि असंखेजवासाउएसुवि, चउप्पएसुवि पक्खीसु वि। मणुस्सेसु सव्वेसु कम्मभूमिएसु, नो अकम्मभूमिएसु अंतरदीवएसु वि संखिज्जवासाउएसु वि असंखिजवासाउएसु वि देवेसु जाव वाणमंतरा।