________________
१२७
द्वितीय अध्ययन : प्रथम उद्देशक : सूत्र ४२२-४२५ वा, मा वा पज्जालेंतु, विज्झावेंतु वा, मा वा विज्झावेंतु। अह भिक्खूणं पुव्वोवदिट्ठा ४ जं तहप्पगारे उवस्सए णो ठाणं वा ३ चेतेजा।
४२४. आयाणमेयं भिक्खुस्स गाहावतीहिं संवसमाणस्स।इह खलु गाहावतिस्स कुंडले वा गुणे वा मणी वा मोत्तिए वा हिरण्णे वा सुवण्णे वा कडगाणि वा तुडियाणि वा तिसरगाणि वा पालंबाणि वा हारे वा अद्धहारे वा एगावली वा मुत्तावली वा कणगावली वा रयणावली वा तरुणियं वा कुमारि अलंकियविभूसियं पेहाए अह भिक्खू उच्चावयं मणं णियच्छेज्जा, एरिसिया' वाऽऽसी ण वा एरिसिया इति वा णं बूया, इति वा णं मणं साएज्जा।
अह भिक्खूणं पुव्वोवदिट्ठा ४ जं तहप्पगारे उवस्सए णो ठाणं वा ३ चेतेजा।
४२५. आयाणमेयं भिक्खुस्स गाहावतीहिं सद्धिंसंवसमाणस्स। इह खलुगाहावतिणीओ वा गाहावतिधूयाओ वा गाहावतिसुण्णाओ वा गाहावतिधातीओ वा गाहावतिदासीओ वा गाहावतिकम्मकरीओ वा, तासिं च णं एवं वुत्तपुव्वं भवति–जे इमे भवंति समणा भगवंतो जाव उवरता मेहुणातो धम्मातो णो खलु एतेसिं कप्पति मेहुणधम्मपरियारणाए आउट्टित्तए, जा य खलु एतेसिं सद्धिं मेहुणधम्मपरियारणाए आउट्टेजा पुत्तं खलु सा लभेजा ओयस्सिं तेयरिंस वच्चस्सिंजसरिस संपरायियं आलोयदरिसणिज्ज।एयप्पगारं णिग्घोसंसोच्चा णिसम्मा तासिं च णं अण्णतरी सड्डी तं तवस्सि भिक्खुं मेहुणधम्मपरियारणाए आउट्टावेज्जा।
अह भिक्खूणं पुव्वोवदिट्ठा ४ जं तहप्पगारे सागारिए उवस्सए णो ठाणं वा ३ चेतेजा। १. चूर्णिकार 'तरुणियं वा कुमारि' का तात्पर्य बताते हैं- तरुणियं कुमारि मज्झिमवयं वा' अर्थात् – युवती, तरुण कुमारी, अथवा मध्यमवयस्का।
सिया वाऽसी ण वा' के बदले पाठान्तर है-'एरिसिगा वा सा,णो वा'। अर्थ समान है। इस पंक्ति की व्याख्या चूर्णिकार यों करते हैं-एरिसिगा मम भोतिगा आसि, ण वा एरिसिगा, भणिज वा णं मए समाणे संचिक्खाहि। मणं साइज्जा कहं मम एताए सद्धिं मेलतो होज्जा, अहवा सा कण्णा ताहे चिंतेति-एस पम पडुप्पज्जेज्जा।' अर्थात्-मेरी भार्या ऐसी थी, अथवा ऐसी नहीं थी, अथवा उसे कहे कि तू मेरे साथ रह । मन में आकांक्षा करे कि मेरा इसके साथ कैसे मेल हो, अथवा वह कन्या उसके लिए मन में विचार करे कि यह
(साधु) मुझे स्वीकार कर ले।' ३. यहाँ'जाव' शब्द से 'भगवंतो' से लेकर 'उवरता' तक का समग्र पाठ सू० ३९० के अनुसार समझें। . 'जा य खलु एतेसिं' आदि पाठ की व्याख्या चूर्णिकार यों करते हैं-या एतेहिं सद्धिं मेहुणं अपुत्ता
पसयति, धूयवियाइणी पुत्तं पुत्तवियाइणी, ओयस्सि-ओरालसरीरं, तेयस्सी-सूरः वच्चेसि-दीप्तिवान्, जसंसी-लोकपसंस, संपराइयं-पराक्रमः, आलोगदरिसणिज-दरिसणादेव मंणप्रीतिजणणं । अर्थात् - जो नारी इनके साथ मैथुनक्रीड़ा करती है, वह अपुत्रा संतान प्रसव करती है, पुत्राभिलाषिणी पुत्रवती हो जाती है। वह पुत्र ओयस्सि-विशाल शरीर वाला, तेयस्सि-शूरवीर, वच्चंसि-दीप्तिमान्, जसंसी-लोक प्रशंसित या प्रसिद्ध, संपराइयं-पराक्रमी, आलोगदरिसणिज्झं-देखते ही मन में प्रीति पैदा करने वाला।
३