Page Text
________________
[ गाथा १९-२० ]
serertai
सविसग्ग-बिंदुसहिया, जीवाइ णिदि [हि ] संति सट्ठाणं । अहम लक्खणं पुण, सबेसि सकायगुरुयाणं ॥ १९ ॥
सविसर्ग-बिन्दुसहिता [:] - विसर्गो द्वादस : (शः) स्वर:, बिन्दुरेकादसः (शः) । [ १०१०, पा०२] ear at जीवाक्षरसहितौ जीवयोनिं कुरुतः । यदा च द्वावेतौ खरौ मूलाक्षरसहितौ दृश्येते तदा मूलयोनिं कुर (रु)तः । धात्वक्षरसहितौ धातुयोनिं कुर (रु) तः । अधोमात्रलक्षणग्रहणेन पंच भण्यन्ते । तद्यथा - स्वकायगुरु [:], स्ववर्गसंयोगः, परवर्गसंयोगः, अर्द्धाक्रान्तं, त्र्यक्षरसंयोचेति । तत्र तावत् स्वकाय गुरोर्लक्षणमुच्यते द्वौ ककारौ संयुक्तौ द्वौ गकारौ द्वौ डकारौ, एवं सर्ववर्गेषु व्याख्या | स्वकायगुरवो जीवयोनौ लब्धायां प्रष्टुः स्वकायचिन्तां कथयन्ति । धातुयोनौ लब्धायां [१० ११, पा० १] आत्मार्थे धातुचिन्तां कथयन्ति । मूलयोनौ लब्धायां आत्मार्थे मूलचिन्तां कथयन्ति । स्ववर्गसंयोगस्य लक्षणमुच्यते - खकारस्योपरिगतः ककारः, घकार- 10 स्योपरिगतो गकारः, एवं वर्गे द्वौ द्वौ स्ववर्गसंयोगौ भवतः । जीवयोनौ लब्धायां प्रभुः स्वबन्धुचिन्तां कथयति (न्ति ) । एतौ धातुयोनौ लब्धायां स्वबन्धुकृते धातुचिन्तां कथयन्ति । मूलयोनौ लब्धायां स्वबन्धुकृते मूलचिन्तां कथयन्ति । परवर्गसंयोगस्य लक्षणमुच्यते - गकारस्य उपरिगतः चकार (रः), गकारस्य उपरिगतो जकारः, पकारस्योपरिगतो (तः ) सकारः; इत्येव - मादयोऽन्येऽपि परवर्गसंयोगा जीवयोनौ लब्धायां [ ५०११, पा० २] प्रष्टुः पर [प]क्षचिन्तां दर्श- " यति (न्ति) | धातुयोनौ लब्धायां परपक्षकृते धातुचिन्तां कथयन्ति । अर्द्धक्रान्तस्य लक्षणमुच्यते - उपरिर्यद्बोधा(उपयधोऽ)क्षराणां तुल्यसंख्यया सो अर्द्धक्रान्तमित्युच्यते । निदर्शनं यथा - 'क्व-बप्र' इत्येवमादयः । चिन्तायां जीवयोनौ लब्धे स्त्री-पुरुषचिन्तां दर्शयन्ति । [ १० १२, पा० १] धातुयोनौ लब्धे स्त्रीसंबन्धेन धातुद्रव्यं लभ्यत इत्यादेश्यम् । मूलयोनौ लब्धे स्त्रीसंबन्धेन मूलद्रव्यं लभ्यत इत्यादेश्यम् । त्र्यक्षरसंयोगस्य लक्षणमुच्यते- त्रिभिस्त्रिभिरक्षरैर्योगः सख्यक्षरयोगः । यथा - 10 ‘स्रि-त्क्रि-वि-स्थि-वर्य-प्य(?)' एवमादयोऽन्येऽपि जीवयोनौ लब्धायां पृष्ठ (प्रष्टुः) [प० १२, पा० २ ] अपत्यचिन्त्यां कथयति(न्ति) । मूलयोनौ लब्धायां अपत्यार्थे मूलचिन्तां कथयन्ति । धातुयोनौ लब्धायां अपत्यार्थे धातुचिन्तां कथयति (न्ति ) ॥ १९ ॥
1
Jain Education Intemational
अभिहयगुरुअक्खरया, रेफ यकार उ ज ( ऊ ? ) कारसंजुत्ता । स य अहोमत्ता, णायवा अप्पहाणा य ॥
२० ॥
1
'रेफ व (य?) कार उकार ऊकार' एतेषा[ ५० १३, पा० १] मन्यतमेनाधोगतेन जीवधातुमूलाक्षराणां अन्यतनो (मोक्षरः संयुक्तमु (क्त उच्यते । तैरेवाधोगतैः अभिहत उच्यते । तैरेवाधोगतैरप्रधानमुच्यते । जीवयोनौ लब्धायां यस्य कस्यचिदक्षरस्य तले यदा रेफो हस्य (श्य) ते, तदा प्रष्टा यस्यार्थे पृच्छति तस्याधः का [ १० १३, पा० २ ] स (श) स्त्रप्रहार आदेश्यः । जीवयोनौ लब्धायां यस्य 'कस्यचिद् अक्षरस्य तले यदा यकारो दृस्य (श्य ) ते, तदा प्रष्टा यस्यार्थे पृच्छति तस्य स्त्रीनिमित्तं ॥ बन्धनमादेश्यम् । जीवयोनौ लब्धायां कस्यचिदक्षरस्य तले उकारो दृस्य (श्य) ते, तदा प्रष्टा यस्यार्थे पृच्छति तस्य मूलमादेश्यम् । जीवयोनौ लब्धायां यस्य कस्यचिद् अक्षरस्य तले ऊकारो दृस्य (श्य) ते तदा प्रष्टा यस्य कृते पृच्छति तस्य [ १० १४, पा० १] दीर्घकालं बन्धनमादेश्यम् । एते चार्था यद्यपि गाथायां नोक्तास्तथाप्येते दृ ( द्रष्टव्याः ॥ २० ॥
(21)
25
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003385 |
| Book Title | Jaypayad Nimmittashastra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jinvijay |
| Publisher | Prakrit Bharti Academy |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 76 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 8 MB |