________________
मूलं.-१३६
१९१ भदाः प्रदय॑न्त इत्यर्थः, प्ररुप्यन्तं नामादिभेदस्वरूपकथनन प्रख्यायन्ते नामादानां भदानां स्वरूपाग्यायते इति भावार्थः, यथा
"पज्जायाभिधेयं ठियमनत्य तदन्थनिरवेक्खं । जाइयिं च नामं जाव दव्वं च पाएणं ॥१॥ जं पुन त दत्थमुन्नं तदभिप्याएण तारिसागरं ।
कीर व निरागारं इत्तरमियरं च सा ठवणा ।।२।।" इत्यादि, तथा दयन्ते उपमानमात्रोपदर्शनेन प्रकटीक्रियन्तं, यथा गौरिव गवय इत्यादि. तथा निदर्श्यन्त-हतुदृष्टान्ता पदर्शनन स्पष्टतरक्रियन्ते, उपदर्श्यन्ते - उपननिगमनाभ्यां नि:शवं शिष्यवृद्धी स्थाप्यन्ते, अथवा उपदश्यन्ते -सकलनयाभिप्रायावतारणतः पटुप्रज्ञशिष्यबुद्धिपत्य वस्थाप्यन्ते, तान् भावान् ‘लदा' तस्मिन् काले तथाऽऽख्यायमानान् प्रतीत्य सादिसपयंचसितं. एतदुक्तं भवति- तस्मिन् काल तं तं प्रज्ञापकापयांगं स्वरविश प्रयत्नविशेषमासनविशेपमविन्यासादिकं च प्रतीत्य सादिसपयंसितम्. उपयोगादेः प्रतिकालं अन्यथाऽन्यथाभवनात,
__ "उवयोगसरपयत्ता आमनभेयाइया य पइसमय।
भिन्ना पन्नवगस्सा साइयसपज्जतयं तम्हा।।" क्षायोपशमिकभावं पुनः प्रतीत्यानाद्यपर्यवसितं. प्रवाहरूपेण क्षायोपशमिकभावस्थानाद्यपर्यत्रसितत्वात्. अथवाऽत्र चतुर्भङ्गिकाः, तद्यथा-सादिसपर्यवसितं १ साद्यपर्यवसित २ मनादिसपयंसित ३ मनाद्यपर्यवसितंच ४, तत्र प्रथमभङ्गप्रदर्शनायाह-'अथवे त्यादि, अथवेति प्रकारान्तर्गपदर्शने भवसिद्धिको- भव्यस्तस्यसम्यकश्रुतं सादि (स) पर्यवसितं, सम्यक्त्वलाभे प्रथमतया भावात् भयो मिथ्यात्वप्राप्ती केवलोत्पत्तौ वा विनाशात्, द्वितीयस्तु भङ्गः शून्यो, न हि सम्यक श्रुतं मिथ्याश्रुतं वा सादि भृत्वाऽपयंवरिस्तं सम्भवति, मिथ्यात्वप्राप्ती केवलोत्पत्तौ वाऽवश्यं सम्यकश्रुतम्य विनाशात्, मिथ्याश्रुतस्यापि च सादेवश्यं कालान्तरे सम्यक्त्वावाप्तावभावादिति, तृतीयभङ्गस्त मिथ्या श्रुतपेक्षया वेदितव्यः, तथाहि-भव्यस्यानादिमिथ्यादृष्टमिथ्याश्रुतमनादि सम्यक्त्वावाप्ती च तदपयातीति सपर्यवसितं, चतुर्थभङ्गकं पुनरुपदर्शयति-'अभवे'त्यादि, अभवसिद्धिक:-अभव्यस्तस्य श्रुनं मिथ्याश्रुत मनाद्यपर्यवसतितं, तस्य सदैव सम्यक्त्वादिगुणहीनत्वात्. एपा चतुर्थङ्गिका यथा श्रुतस्योक्ता तथा मतरपि द्रष्टव्या, मतिश्रुतयोरन्योऽन्यानुग - तत्वात्, केवलामह श्रुतस्य प्रक्रान्तत्वात्साक्षात्तस्यत्र दर्शिता, अत्राह-ननु तृतीयभङ्गेचतुर्थभङ्गे वा श्रुतस्यानादिभाव उक्तः, सच जघन्य उत मध्यम आहोश्विदुत्कृष्टः?, उच्यते, जघन्यो मध्यमो वान तृष्कृष्टो, यतस्तस्येदं मान
'सव्वागासे त्यादि, सर्वच तदाकाशं च-सर्वाकाशं. लोकालोकाकाशमित्यर्थः, तस्य प्रदेशाःनिविभागा भागा: सर्वाऽऽकाशप्रदेशास्तेषामग्रं-प्रमाणं सर्वाकाशप्रदेशाग्रं तत्सर्वाकाशप्रदेशैरनन्तगुणितमनन्तरो गुणितमकस्मिनाकाशप्रदेशेऽनन्तागुरुलघुपर्यायभावात् पर्यायाग्राक्षरं निष्पद्यते-पर्यायपरिमाणाक्षरंनिप्पद्यते, इयमत्र भावना- सर्वाकाशप्रदेशपरिमाणं सर्वाकाशप्रदेशैर - नन्तशो गुणितं यावत्परिमाणं भवति तावत्प्रमाणं सर्वाकाशपयांयाणामग्रं भवति, एकैकस्मिन्ना - काशप्रदेशे यावन्ताऽगुरुलघुपर्यायास्ते सर्वेऽपि एकत्र पिण्डिता एतावन्तो भवन्तीत्यर्थः,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org