________________
२५२
उत्तराध्ययन-मूलसूत्रम्-१-९/२२८ इओ य गंधारजनविसएसु पुरिसपुणं नाम नयरं, तत्थ नग्गती राया, सो य अन्नया अनुजत्तं निग्गतो पेच्छइ-चूयं कुसुमियं, तेनेगा मंजरी गहिया, एवं खंधावारेणं लयंतेणं कट्टावसेसो कतो, पडिनियत्तो पुच्छति-कहिं सो चूयरुक्खो ?, अमच्चेण अक्खातो एसोत्ति, तो किह कट्टाणिकतो?, भणति-तुब्भेहिं एक्को मंजरी गहिया, पच्छा सव्वेणविजनेण गहिया, सो चितेइएवं रज्जसिरित्ति, जाव रिद्धी ताव सोहति, अलाहि 'जो चूय०' गाहा, सोऽवि विहरति ४॥
चत्तारिवि विहरमाणा खिइपतिट्ठिए नयरे चाउद्दारं देउलं, पुब्वेण करकंडू पविट्ठो, दुम्मुहो दक्खिणेण, किह साहुस्स अन्नामुहो अच्छामित्ति तेन वाणमंतरेण दक्खिणपासेवि मुहं कयं, नमी अवरेण, तओऽवि मुहं कयं, गंधारो उत्तरेण, तओऽवि मुहं कयं। ___ तस्स किर करकंडुस्स आबालत्तणा सा कंडू अस्थि चेव, तेन कंडूयगं गहाय मसिणं कण्णो कंडूइतो, तं तेन एगत्थ संगोवियं, तं दुम्मुहो पेच्छइ, सो भणइ-'जया रज्जं०' सिलोगो, जाव करकंडूपडिवयणं न देति ताव नमी वयणसमकं इमं भणइ-'जया ते पेतिते रज्जे०' सिलोगो, किं तुम एयस्स आउत्तगोत्ति भणति, ताहे गंधारो भणति-'जया सव्वं परिच्चज्ज०' सिलोगो, ताहे करकंडू भणति- 'मोक्खमग्गपवन्नाणं०' सिलोगो "रूसऊवा परो मावा विसंवा परियतउ। भासियव्वा हिया भासा, सपक्खगुणकारिया।।" इत्येष सम्प्रदायः। __एष एव च गाथाकदम्बकभावार्थः, अक्षरार्थस्तु स्पष्ट एव, नवरं मिथिला नाम नगरी, तस्याः पतिः-स्वामी मिथिलापतिस्तस्य, अनेनान्येषामपि तत्पतीनां सम्भवात् तद्व्यवच्छेदमाह, 'नम:' नमिनाम्नः, 'छम्मासायंकविज्जपडिसेहो'त्ति पण्मासानातङ्को-दाहज्वरात्मको रोगः षण्मासातङ्कः तत्र वैद्यैः- भिषग्भिः, प्रतिषेधो-निराकरणम्, अचिकित्स्योऽयमित्यभिधानरूप: षण्मासातङ्कवैद्यप्रतिषेधः, कत्तिय'त्ति कार्तिकमासे 'सुविनगदंसणंति' स्वप्न एव स्वप्नकस्तस्मिन् दर्शनं स्वप्नदर्शनम्, अभूदिति शेषः, कः?, यः 'अहिमंदर'त्ति अहिमन्दरयोः नागराजाचलराजयोः 'नंदिघोसे येत्ति' द्वादशतूर्यसङ्घातो नन्दी तस्या घोषः, स च स्वप्नमवलोकयतो जातः, तेन चासौ प्रतिबोधितः इत्युपस्कारः । __इह च मिथिलापतिर्नमिरित्युक्तौ मा भूत्तथाविधस्य तीर्थकरस्यापि नमे: सम्भवाद्याभोह इति 'द्वौ नमी वैदेहौ' इत्याधुक्तं । तथा 'पुप्फुत्तरातो'त्ति पुष्पोत्तरविमानाच्च्यवनं-भ्रंशनम्, एकसमयेनेति योज्यते, प्रव्रज्या च-निष्क्रमणं भवत्येकसमयेनैव, तथा प्रत्येकम्-एकैकं हेतुमाश्रित्य 'बुद्धाः' अवगततत्त्वाः प्रत्येकबुद्धाः, केवलिनः' उत्पन्नकेवलज्ञानाः, सिद्धिगताः' मुक्तिपदप्राप्ताः, त्रयाणामपि कर्मधारयः, एकसमयेनैवेति चतुर्णामपि समसमयसम्भवात्, । __ तथा सेयं सुजाय'त्ति श्वेतं वर्णत: सुजातं प्रथमत एवाहीनसमस्ताङ्गोपाङ्गतया, सुष्ठ-शोभने विभक्ते-विभागेनावस्थिते शृङ्गेविषामे यस्य स तथा तम्, ऋद्धि-बलोपचयात्मिकाम् अनृद्धि:तस्यैव बलापचयतस्तर्णकादिपरिभवरूपां 'समुपेहिया णं' ति सम्यगुत्प्रेक्षेति-पर्यालोच्य पाठान्तरतः 'समुत्प्रेक्षमाणो' वा कलिङ्गराजोऽपीत्यत्रापिशब्द उत्तरापेक्षया समुच्चये । तथा 'इन्द्रकेतुम्' इन्द्रध्वजं 'प्रविलुप्यमान' मिति जनैः स्वस्ववस्त्रालङ्कारादिग्रहणतः इतश्चेतश्च विक्षिप्यमाणं । तथा 'पूरावरेयं'त्ति पूरः-पूर्णता अवरेको-रिक्तताऽनयोः समाहारे पूरावरेकं । तथा 'समञ्जरीपल्लवपुप्फचित्तं' सह मञ्जरीभिः-प्रतीताभिः पल्लवैश्च-किशलयैर्यानि
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org