Agam Sutra Satik 42 Dashvaikalik MoolSutra 3

SR No.: 003380
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
Publication Year: 2000
Total Pages: 284
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 42, & agam_dashvaikalik
File Size: 6 MB

Page 186

अध्ययनं - ६, उद्देशक: - [नि. २६८ ]
मू. ( २६६ )
तिविहेण करणजोएणं, संजया सुसमाहिआ || वणस्सइ विहिंसंतो, हिंसई अ तयस्सिए । तसे अ विविहे पाणे चक्खुसे अ अचक्खुसे || तम्हा एअं विआणित्ता, दोसं दुग्गइवड्डूणं । वणस्सइसमारंभ, जावजीवाइ वज्जए ॥
मू. ( २६७ )
वृ. 'वणस्सइ' इत्यादि सूत्रत्रयं वनस्पतेरभिलापेन ज्ञेयं, ततश्चैकादशस्थानविधिरप्युक्त
एव ॥
मू. ( २६८ )
तसकार्य न हिंसंति, मनसा वयस कायसा । तिविहेण करणजोएणं, संजया सुसमाहिआ ॥
वृ. साम्प्रतं द्वादशस्थानविधिरुच्यते- 'तसकार्य'त्ति सूत्रं, 'त्रसकायं' द्वीन्द्रियादिरूपं न हिंसन्त्यारम्भप्रवृत्त्या मनसा वाचा कायेन तदहितचिन्तनादिना 'त्रिविधेन करणयोगेन' मनःप्रभृतिभिः करणादिना प्रकारेण 'संयताः ' साधवः 'सुसमाहिताः' उद्युक्ता इति सूत्रार्थः ॥ मू. ( २६९ ) तसकायं विहिंसंतो, हिंसई उ तयस्सिए ।
१८३
तसे अ विविहे पाणे, चक्खुसे अ अचक्खुसे ||
वृ. तत्रेव हिंसादोषमाह - 'तसकायं' ति सूत्रं, त्रसकायं विहिंसेन् आरम्भप्रवृत्त्यादिना प्रकारेण हिनस्त्येव तुरवधारणार्थे व्यापादयत्येव 'तदाश्रितान्' त्रसान् विविधांश्च प्राणिनः तदन्यंद्वीन्द्रियादीन्, चशब्दात्स्थावरांश्च पृथिव्यादीन्, 'चाक्षुषानचाक्षुषांश्च' चक्षुरिन्द्रियग्राह्यानग्राह्यांश्चेति सूत्रार्थः ॥
भू. (२७० ) तम्हा एअं विआणित्ता, दोसं दुग्गइवडणं । तसकायसमारंभ, जावजीवाइ वज्जए ॥
वृ. यस्मादेवं 'तम्ह' त्ति सूत्रं, तस्मादेतं विज्ञाय दोषं तदाश्रितजीवहिंसालक्षणं दुर्गतिवर्धनं संसारवर्धनं त्रयकायसमारम्भं तेन तेन विधिना 'यावज्जीवया' यावज्जीवमेव वर्जयेदिति । जाइं चत्तारि भुज्जाई, इसिण्णाऽऽहारमाणि ।
मू. ( २७१)
ताइं तु विवज्र्ज्जतो, संजमं अनुपालए ॥
बृ. उक्तो द्वादशस्थानविधिः, प्रतिपादितं कायषट्कम्, एतत्प्रतिपादनादुक्ता मूलगुणाः, अधुनैतद्वृत्तिभूतोत्तरगुणावसरः, ते चाकल्पादयः षडुत्तरगुणाः यथोक्तम्- 'अकप्पो गिहिभायण'मित्यादि, तत्राकल्पो द्विविध:- शिक्षकस्थापनाकल्पः अकल्पस्थापनाकल्पश्च, तत्र शिक्षकस्थापनाकल्प: अनधीतपिण्डनिर्युक्तादिनाऽऽनीतमाहारादि न कल्पत इति उक्तं च'अनहीआ खलु जेणं पिंडेसणसेज्जवत्थपाएसा । तेनानियाणि जतिणो कप्पंति न पिंडमाईणि ॥ १ ॥ उउबद्धमि न अनला वासावासे उ दोऽवि नो सेहा ।
दिक्खिज्जती पायं ठवणाकप्पो इमो होइ ॥ २॥"
अकल्पस्थापनाकल्पमाह - 'जाई 'त्ति सूत्रं, यानि चत्वारि 'अभोज्यानि संयमापकारित्वेनाकल्पनीयानि 'ऋषीणां' साधूनाम् 'आहारादीनि ' आहारशय्यावस्त्रपात्राणि तानि
44