________________
मूलं-४३५
३५७ तोऽपरिज्ञानतः, कोऽपि पुनः सम्यग्दृष्टिरपि सन्नविरतत्वेन गार्हस्थ्यमवलम्बमानः, ततो मिथ्यात्वाज्ञानाविरतिरूपेणत्रिकेणनवगुणिताःसप्तविंशतिर्भवति.रागद्वेषोत्वत्रपृथग्नविवक्ष्येते, यदात्तु पृथगविवक्ष्येते तदा ताभ्यांसप्तविंशतिर्गणिताचतुष्पश्चाशदभवति तथा ताएवनव कोटयःकदाचित् पुष्टमालम्बनमधिकृत्य दशविधक्षान्त्यादिधर्मपरिपालनार्थसेव्यन्ते, यथादुर्भिक्षेकान्तारेचान्येनफलादिनाऽभ्यवहृतेनाहंदेहंधृत्वा क्षान्तिमार्दवमा दयावद्दह्यपालयिष्यामीति हन्ति.एवमन्यनघातनाद्यपिभावनायं ततोनवदशभिगणिता जाता नवनिः इयं च सामान्यतश्चारित्रनिमित्ता,काचित पुनश्चारित्रनिमित्ता विशिष्टज्ञानलाभसम्भवनिमित्ता च. यथाऽस्मिन कान्तारादावनेन फलादिनाऽभ्यवहतेन देशमहंघृत्वा क्षान्त्यादिकं पालयिध्यामि प्रभूतानि च शास्त्राण्यध्येष्ये इति हन्तीत्यादि, एषा च ज्ञानस्य प्राधान्यविवक्षणात् ज्ञाननिमित्ता भण्यत्ते, काचित्पुनश्चारित्रनिमित्ता दर्शनस्थिरीकरणहेतुशास्त्रार्थपरिज्ञाननिमित्ता च, यथाऽस्मिन कान्तारादावनेन फलादिनाऽभ्यवहतेन देहं परिपाल्य ज्ञान्त्यादिकंघालयिष्यामि दर्शनं च निर्मल विधास्ये इनिहन्तीत्यादि. एषा च दर्शनग्यप्राधान्यविवक्षणा दर्शननिमित्ताभिधीयते.ततएवं त्रिप्रकारानवतिरिति त्रिभिनवतिर्गुण्यते. ततो द्वे शते सप्तत्यधिके कोटीनां भवतः, उक्तं च.
सगाई मिच्छाई रागाई समणधम्म नाणोंई। नव नवसत्तावीसा नव नरइए उ गुणकारा॥ यातुदर्शनस्थिरीकरणार्थप्रभूतशेषशास्त्रावगाहनार्थचारित्रार्थचसेव्यतेसासामान्यतयारित्रनिमित्तायामन्तर्भाव्यते,ततोनसूत्रोक्त भेदसंख्यानियमव्याघातः सम्प्रत्युद्गमद्वारदोषाणांवक्ष्यमाणोत्पादनाद्वारदोषाणां च यतः सम्भवस्तांस्तदुत्थितान् वैविक्त्येनाह. मू. (४३६) नाम ठवणादविए भावे उप्पायणा मुनेयव्वा।
दव्वंमि होइ तिविहा भावंमि उ सोलसपया उ॥ वृ. उत्पादना चतुर्द्धा. तद्यथा-'नाम'ति नामोत्पादना स्थापनोत्पादना 'द्रव्ये' द्रव्यस्योत्पादना भावे' भावस्योत्पादना च, तत्र नामस्थापने द्रव्यस्योत्पादना च यावन्नो आगमतो भव्यशरीरद्रव्योत्पादना प्रागुक्त गवेषणादिवि भावनीया, ज्ञशरीरभव्यशरीव्यतिरिक्ता तु द्रव्योत्पादना त्रिधा-सचित्तद्र-व्यो. त्पादनाऽचित्तद्रव्योत्पादना मिश्रद्रव्योत्पादना च। भावोत्पादना द्विधा, तद्यथा-आगमतो नोआगमतच, तत्रागमत उत्पादनाशब्दार्थजस्तत्रचोपयुक्तः,नोआगमतोभावोत्पादनातुद्विधा.तद्यथा-प्रशस्ताऽप्रशस्ता च: तत्र प्रशस्ता जानाद्युत्पादना, अप्रशस्ता 'षोडशपदा' वक्ष्यमाणघात्रीदत्यादिषोडशभेदा। मू. (४३८) आस्यमाइएहिं वालचियतुरंगबीयमाईहिं।
सुयआसदमाईणं उप्पायणया उसच्चित्ता। वृ. सुनाश्चद्रुमादीनां द्विपदचनुष्पमापदरूपाणाम, अत्रादिशब्दः प्रत्यकमभिन्सम्बध्यत. सतादीनामवादीना मादीनां च यथासाव्यमास्यादिभिः, आसूयम' आपयाचितकम. आदिशब्दादभाटकजलादि. परिग्रहः।तथा बालचिततरङ्गबीजादिभिध' तत्रबालः-केशरामादिभदभिन्नश्चिता-व्याप्तावालचितः-पुरुषा
लोमशः पुरुष' इति वचनात, तुरङ्गवीजे च सुप्रसिद्धे. आदिशब्दादन्यहेतुपरिग्रहः. या उत्पादना. तथाहि. कचिन्निनभायांयाः कथमपि पुत्रागाभव देवताया आपयाचितकन ऋतुकाल स्वसंप्रयोगण च सुतः पुत्रिका वोत्पादयते. तथा निजघोटिकायाः परस्य भाटकप्रदानेन परघोटकमारोप्य तुरङ्ग उत्पाद्यते, एवं यथायोग बनीवादिरपि, नथा जलसेकेनबीजारोपणेनगुमवल्यादिः, तत इत्थं सुतादीनामुत्पादनासा सचित्तद्रव्यो. त्पादना । सम्प्रत्यचित्तद्रव्योत्पादनां मिश्नद्रव्योत्पादनां च प्रतिपादयति
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org