________________
ओघनियुक्तिः मूलसूत्रं मू. (१८५) एवं ता कारणिओ टुइज्जइ जुत्त अप्पमारणं।
निक्कारणिअं एत्तो चइओ आहिंडिओ चेव। वृ.एवंतावत्कारणिको दूइज्जइ विहरति,कथंविहरति? -जुत्तोअप्यमाएणं प्रप्रमादेनयुक्त प्रयत्नपर इत्यर्थः निष्कारणिकः इतः अतमुच्यते, स द्विविधः-चइओ-त्याजितःसारणावारणादि-भित्स्याजितः, आहिण्डकः-अगीतार्थःस्तूपादि दर्शनप्रवृत्तः। तत्र तावत्याजित उच्यते. मू. (१८६) जह सागरंमि मीणा संखोहं सागररस्स असहता।
निति तओ सुहकामी निग्गयमित्ता निवस्संति॥ वृ. यथा सागर' समुद्रे 'मीना': मस्त्याः संक्षोमं सागरस्य असहमाना निर्गच्छन्ति ततः समुद्रात् 'सुखकामिनः' सुखाभिलाषिणो, निर्गमात्राश्च निवश्यन्ति॥ मू. (१८७) एवं गच्छसमुहे सारणवीईहिं चोइय संता।
निति तओ सुहकामी मीणा व जहा विनस्संति॥ वृ. एवं गच्छसमुद्रे सारणावारणाएववीचयस्ताभिस्त्याजिताः सन्तो निर्गच्छन्तिततोगच्छसमुद्रासुखाभिलाषिणो मीना इव-मीना यथा तथा विनश्यन्ति। उक्तं त्याजितद्वारम्, इदानीमाहिण्डक उच्यतेमू. (१८८) उवएसं अनुवएसा दुविहा आहिंडआ समासेणं।
उवएस देवदंसणाअनुवएसा इमे होति॥ वृ. उपदेशहिण्डका अनुपदेशहिण्डकाच, एवं द्विविद्या हिण्डकाः 'समासतः सङ्क्षपेण । 'उवएसति उपदेशहिण्डको यो देशदर्शनार्थ सूत्रार्थोमयनिष्पन्नो हिण्डते विहरति। वअणुवदेस'त्ति अनुपदेशाहिण्डका इमे भवन्ति वक्ष्यमाणकाःमू. (१८९) चक्के थूमे पडिमा जम्मण निक्खमण नाण विव्वाणे।
संखडि विहार आहार उवहि तह दसणट्टाए। वृ. 'चक्र'धर्मचक्र स्तूपो' मथुरायां प्रतिमा' जीवन्तस्वामिसंवन्धिनीपुरिकायांपश्यति, जम्मण'त्ति जन्म-यत्रार्हतांसारिकापुरादौव्रजति।निष्क्रमणभुवं उज्जयन्नादिंद्रष्टुंप्रयातिज्ञानंयत्रैवोत्पन्नतत्प्रदशदर्शनार्थ प्रयाति निर्वाणभूमि दर्शनार्थप्रयाति।संखडिप्रकरणं तदर्थव्रजति, विहारे ति विहारार्थ व्रजति, स्थानाजीर्ण ममात्रेति.'आहार'त्तियस्मिनविषयेस्वभावेनैवचाहारःशोभनस्तत्रप्रयाति उवहित्तिअभकत्रविषयेउपधिः शोभनो लभ्यत इत्यतः प्रयाति तह दंसणट्टाए' तथा रम्यदेशदर्शनार्थ व्रजति। मू. (१९०) पते अकारणा संजयस्स असमत्त तदभयस्स भवे।
ते चेव कारणा पुन गीयत्थविहारिणो भणिआ॥ . वृ. एतान्यकारणानिसंयतस्य, किंविशिष्टस्य? 'असमत्ततद्भयस्य' असमाप्तसूत्रार्थोभयस्य संयतस्य भवन्ति अकारणानीति। तचेव'त्ति नान्येवधर्मचक्रादीनि कारणानि भवन्ति. कस्य? - गीयत्थविहारिणो' गीतार्थविहारिणः सूत्रार्थोभयनिष्पन्नस्य दर्शनादिस्थिरीकरणार्थे विहरत इति। तथा चाहम. (१९१) गीयत्थो च विहारो विइओ गीयत्थर्मासिओ भणिओ।
एतो तड़अविहारो नाणन्नाओ जिनवरेहिं॥ वृ. 'गीयत्यो गीतार्थानां विहारः' विहरणमुक्तम्। 'बिइतो गीयत्थर्मासिओ' द्वितीयो विहारः द्वितीयं विहरणंगीतार्थमिश्र-गीतार्थेन सह, इतस्तृतीयो विहारो नानुज्ञातो नोक्तो जिनवरः किमर्थमित्यत आह
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org