________________
९६०
ओ नियुक्तिः मूलसूत्र
यदि तती बाह्यत उपकरणं स्थापयित्वा प्रविश्य 'कृतिकर्म' द्वादशावर्त्तवन्दनं ददाति, अथ ते संविग्रपाक्षिका अवसन्ना भवन्ति ततो बहिव्यवस्थित एव वन्दनं कृत्वाऽबाधां पृच्छति अथ ते 'अवसन्नाः खग्गृप्रायास्ततो बहिरेवोपकरणं स्थापयित्वा पुनश्च प्रविश्य तेषामुच्छाभवन्दनं करोति ।
मू. (६९३)
गेलन्नाड़ अबाहा पुच्छिय सयकारणं च दीवेत्ता । जयणाए वणकले पुच्छड दासा अजयगाइ ॥
वृ. एवं सर्वष्वतेष्वनन्तरोदितेषु समनाजादिषु प्रविश्य ग्लानाद्यबाधां पृष्ट्वा स्वकीयमागमनकारणं 'दीपयित्वा' निवेद्य 'यतनया' मधुरवागलक्षणया, यदिवा वक्ष्यमाणलक्षणया स्थापनाकुलानि पृच्छति । अयतनया पृच्छतो दोषः वक्ष्यमाणलक्षणां यतोऽती यतनया पृच्छति । एतानि तानि स्थापनाकुलानि - मू. (६९४) dit अभिगम समते खलु तहेव मिच्छत्ते । मामाए अचियत्ते कुलाइ जयगाइ दायति ॥
वृ. दानश्राद्धकोऽभिगमश्राद्धको यत्र कारण आपने प्रविश्यते सम्यक्त्वधरकुलं मिथ्यात्वकुलं मामाकः-मा मम समणा घरमड़ंत तत्कुलं 'अचियत्तं' अदानशीलं कुलं एतानि कुलानि ते वास्तव्यास्तस्य साधोर्यतनया दर्शयन्ति । मू. (६९५ )
सागारि वर्णिम सुणए गाणे पुत्रे दुर्गाछियकुलाई । हिंसागं मामागं सव्वपयत्तेण वज्जेज्ना ॥
सागारिकाः-शय्यातरस्तद्गृहं दर्शयन्ति, तथा वर्णमओ-दरिद्रस्तद्गृहं दर्शयन्ति, तत्रैतदर्थं न गम्यते, स हि दरिद्रोऽसति भक्ते लज्जां करोति, यद्वा यत्किञ्चिदस्ति तद्दत्त्वा पुनरात्मार्थं रन्धनं करोति, तथा श्वा यत्र दुष्टो गृहे तच्च, गौर्वा यत्र दुष्टो गृहे तच्च. 'पुन्ने' त्ति पुण्यार्थं यत्र बहु रन्धयित्वा श्रमणानां दीयते, अथवा पूर्ण यद्गृहस्थैर्बहुभिस्तच्च दर्शयन्ति, जुगुप्सितं - छिम्पकादि तच्च, हिंसागं- सौकरिकादिगृहं तच्च मामाकं चोक्तं एतानि दर्शितानि सन्ति सर्वयत्नेन परिहर्तव्यानीति । इदानीं यदुक्तं 'यतनया स्थापनाकुलानि पृच्छनीयानि कथनीयानि च ' तत्प्रतिपादनायाह
,
मू. (६९६ )
बहाए अंगुलीय व लट्टी व उज्जुओ ठिओ संतो। न पुच्छेज्ज न दाना पच्चावाया भवे दासा ॥
वृ. बाहुं प्रसार्य गृहाभिमुखं न दर्शयन्ति नापि पृच्छति तथाऽङ्गुल्या यष्ट्या न पृच्छति नापि कथयति, ऋजुर्गृहाभिमुखः स्थितो न पृच्छत साधुनापि दर्शयेद यतस्तत्र दोषाः, किंविशिष्टा ? - प्रत्यपायजनिता भवन्ति । के च ते प्रत्यपायाः ? इत्याह
मू. (६९७)
अगनीन व तणेहि व जीवियववरोवणं तु पडिनीए ।
खरओ खरिया सुम्हा नंद्रे बट्टक्खुरे संका ॥
वृ. यया दिशा साधुना बाहुं प्रसार्य गृहं पृष्टं तेन बाह्लादि प्रसार्य तत्कथितं गृहं कदाचिदग्रिना दग्ध भवति ततश्र गृहपतिस्तं साधुमाशङ्कते यदुत तेन साधुनाऽन्यस्य साधार्ह्यस्तनऽहनि दर्शितमासीत्तद्यदि तत्कृतोऽयं घातः स्यात्, नान्यः, स्तेनकर्वा मुषितं भवति जीवितव्यपरोपणं वा गृहस्थस्य प्रत्यनीकेन कृतं भवति ततं आशङ्का साधोरुपरि भवति, कदाचिद्धा 'स्वरिय ' त्ति दद्व्यक्षरिका - कर्मकरी नष्टा भवति, 'खरओ' दव्यक्षरी वा कर्मकरः प्रायो नश्यति, सुण्हा वा- स्नुषा केनचित्सह गता, एतेषु नष्टेषु सत्सु साधारुपरि शङ्का भवति यदुत तत्कृतोऽयं घात इति वृत्तखुरः अश्वप्रधानः केनचिदपहता भवत्ततथ साधारुपरि बाह्वादिना
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org