Page Text
________________
अध्ययनं-५- 'नि. १४७६]
२५१ तनुः-शरीरमिति-एवं चलनक्रियानिरोधेन यथा तद् ध्यानं कायिकं "निरेइणो' निरेजिनोनिष्प्रकम्पस्य भवति 'अजताभासविवज्जिस्स वाइयं झाणमेवं तु' अयताभाषाविवर्जिनोदुष्टवाक्परिहर्तुरित्यर्थः, वाचिकं ध्यानमेव यथा कायिकं, तुशब्दोऽवधारणार्थ इति गाथार्थः।
साम्प्रतं स्वरूपत एव वाचिकध्यानमुपदर्शयन्नाहनि. (१४७७) एवंविहा गिरा मे वत्तव्वा एरिसा न वत्तव्वा ।
इय वेयालियवक्कस्स भासओ वाइयं झाणं ।। वृ- ‘एवंविहा गिरा' एवंविधेति निरवद्या गी:-वागुच्यते 'मेत्ति मया वक्तव्या ‘एरिस'त्ति ईशी सावद्या न वक्तव्या, एवमेकाग्रतया विचारितवाक्यस्य सतो भाषमाणस्य वाचिकं ध्यानमिति गाथार्थः ।। एवं तावद् व्यवहारतो भेदेन त्रिविधमपि ध्यानमावेदितं, अधुनैकदैव एकत्रैव त्रिविधमपि दर्श्यतेनि. (१४७८) मनसा वावारंतो कायं वायं च तप्परीणामो ।
भंगिअसुअं गुणतो वट्टइ तिविहेवि झाणंमि ।। वृ- 'मनसा वावारंतो' मनसा-अन्तः करणेनोपयुक्तः सन् व्यापारयन् कायं-देहं वाचंभारती च 'तप्परीणामो' तत्परिणामो विवक्षित श्रुतपरीणामः, अथवा तत्परिणामो-योगत्रयपरिणामः स तथाविधः शान्तो योगत्रयपरिणामो यस्यासौ तत्परिणामः, भङ्गिकश्रुतं-दृष्टिवादान्तगतमन्यद् वा तथाविधं ‘गुणंतो'त्ति गुणयन् वर्तते त्रिविधेऽपि ध्याने मनोवाक्-कायव्यापारलक्षणे इति गाथार्थः ।। अवसितमानुषङ्गिकं, साम्प्रतं भेदपरिमाणं प्रतिपादयताऽध उत्सृतोच्छ्रितादिभेदो यो नवधा कायोत्सर्ग उपन्यस्तः स यथायोगं व्याख्यायत इति, तत्रनि. (१४७९) धम्म सुक्कं च दुवे झायइ झाणाइँ जो ठिओ संतो ।
एसो काउस्सग्गो उसिउसिओ होइ नायव्वो ॥ वृ-धर्मं च शुकुंच प्राक्प्रतिपादितस्वरूपे ते एव द्वे ध्यायति ध्याने यः कश्चित् स्थितः सन् एष कायोत्सर्ग उत्सृतोत्सृतो भवति ज्ञातव्यः, यस्यादिह शरीरमुत्सृतं भावोऽपि धर्मशुकूध्यायित्वादुत्सृत एवेति गाथार्थः । गतः खल्चेको भेदोऽधुना द्वितीयः प्रतिपाद्यतेनि. (१४८०) धम्म सुक्कं च दुवे नवि झायइ नवि य अट्टरुद्दाई ।
एसो काउस्सग्गो दव्बुसिओ होइ नायव्यो ।। वृ-'धम्मं सुकं धर्मं शुकुंच द्वे नापि ध्यायति नापि आर्त्तरौद्रे एष कायोत्सर्गो द्रव्योत्सृतो भवतीति ज्ञातव्य इति गाथार्थः ॥
आह-कस्यां पुनरवस्थायां न शुभं ध्यानं ध्यायति नाप्यशुभमिति ?, अत्रोच्यतेनि. (१४८१) पयलायंत सुसुत्तो नेव सुहं झाइ झाणमसुहं वा ।
अव्वावारियचित्तो जागरमाणोवि एमेव ॥ वृ- 'पयलायंत' प्रचलायमान ईषत् स्वपनित्यर्थः, 'सुसुत्तत्ति सुष्टु सुप्तः स खलु नैव शुभं ध्यायति ध्यान-धर्मशुकुलक्षणं अशुभं वा-आतरौद्रलक्षणं न व्यापारितं क्वचिद् वस्तुनि चित्त येन सोऽव्यापारितचित्तः जाग्रदपि एवमेव-नैव शुभं ध्यायति ध्यानं नाशुभमिति गाथार्थः ।। नि. (१४८२) अचिरोववन्नगाणं मुच्छियअव्वत्तमत्तसुत्ताणं ।
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003377 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 40 Aavashyak MoolSutra 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 808 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 40, & agam_aavashyak |
| File Size | 16 MB |