________________
२६
दशाश्रुतस्कन्ध-छेदसूत्रम् - ५/१५
दसा-५ चित्त समाधिस्थान
धू. समाधिबहुला इत्युक्तं इमा समाही चेव चित्तस्य समाही चित्तसमाधी चित्तसमाधी ते ठाणा चित्तसमाहिठाणा तस्स दारा उवक्कमादि चत्तारिवि वन्नेऊण अधिगारो चित्तसमाधीए, नामनिफन्नो निक्खेवो चित्तसमाहिट्ठाणा । समीहितस्स चित्तस्य स्थानं चित्तसमाधिस्थानं त्रिपदं नाम-चित्तं समाधी द्वाणं च । तत्य चित्ते समाधीए य इमा गाथा
नि. [३२]
नामं ठावणा चित्तं दव्वे भावे य होइ बोधव्वं । एमेव समाहीए निक्खेवो चउविहो होइ ॥
चू. चित्तं नामादि चउव्विहं । नामं जहा चित्तो साधू । ठवणा अक्खनिक्खेवो । नि. [३३] जीवो उ दव्वचित्तं जेहिं च दव्वे जम्मि वा दव्वे । नाणादिसु सुसमाही य धुवजोगी भावओ चित्तं ॥
धू. दव्वचित्तं जीव एव चित्तं न जीवद्रव्यादन्यत्वे वर्त्तते वा चित्तात् जीवोऽर्थान्तरभूतः । अथवा जीवो हि द्रव्यं सचेतनाभिसंबन्धाद् गुणपर्ययोपगमादनुपयोगाद्वा दव्वचित्तं । येन वा चित्तमुत्पद्यते तद्द्द्रव्यचित्तं । यदा उष्णेन दुक्खमुत्पादितं उष्णमेव दुःखं । एवं सीतेनापि अन्नेन सुखमुत्पादितं अन्नमेव सुखं । क्षुधितस्यान्नेन पिपासितस्योदकेन येन वाभ्यवहृतेन मद्यादिना । अधवा मेध्येन घृतादिना । यान्येव चित्तोत्पादकानि द्रव्याणि तान्येव चित्तं भवन्ति । जंमि वायथा स्त्रियां पुरुषस्य, जंमि वा दव्वे अवस्थितश्च चित्तोद्भवो भवति चित्तउद्भूतिरित्यर्थः । जधा तीसे कम्भकारियाए घुसलेतीए महत्तरधूयं जायति अनत्यट्ठिआ न जायति गतं दव्वचित्तं । भावचित्तं ज्ञानाद्युपयोगः । नाणं मनवइकातसहगतं । एवं दरिसणंपि ३ चरितंपि ३ । नाणादिसु समाहितो जोगो जस्स सो भवति नाणादिसुसमाहितजोगो । आदिग्रहणाद्दंसणे चरित्ते य । सो जीवो भावतो चित्तं ।
नि. [३४]
अकुसलजोगनिरोहो कुसलाणं उदीरणं च जोगाणं ।
एवं तु भावचित्तं, होइ समाही इमा चउहा ।।
चू. समाहिट्ठाणं जहा असमाधिट्ठाणेसु भणियाणि तहा भाणियव्वाणि । भावचिंत्तेन भावसमाधीए य अधिकारो ।
नि. [३५]
भावसमाधी चित्ते द्वि-तस्स ठाणा इमे विसिद्वतरा होइ ।
जओ पुनचित्ते चित्तसमाहीए जइयव्वं ॥
घू. जता एतेसु अप्पा आहितो जुत्तो ट्ठवितो य भवति तदा इमे द्वाणा विसुद्धा विसुद्धतरा भवंति । इमे - जेइदानिं सुत्ते भणिहामि धम्मचितादि जाव केवलनाणेवा से असमुप्पन्नपुचे समुप्पजेजा। अहवा गिहत्थातो विसुद्धतरा भवंति, होंति पुन जातोति होंति यस्मात्कारणात् चित्ते तेन चित्तसमाधौ यतितव्यं घटितव्यं परिक्कमितव्वं गतो नामनिफन्नो । इदानिं सुत्तानुगमे सुत्तं उच्चारेतव्वं । अक्खलितादि तं च इमं सुत्तं तेनं ।
मू. (१६) सुयं मे आउसंतेणं भगवया एवमक्खायं इह खलु थेरेहिं भगवंतेहिं दस चित्तसमाहिठाणा पत्रत्ता, कतराई खलु ताई थेरेहिं भगवंतेहिं दस चित्तसमाहिट्ठाणाई पत्रत्ताई २ इमाई खलु थेरेहिं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org