________________
४७४
व्यवहार-छेदसूत्रम्-२- १०/२५१ पक्षैवर्षस्थाने मासान्पक्षांश्च स्थापयित्वा तपोविधिः प्रागिव निरवशेष उभयत्रापि भावनीयम् भा.[४२४७] एत्तो एगतरेणं, संलेहणं खवेसु अप्पाणं ।
कुज्जा भत्तपरिणं इंगिनि पाओवगमणं वा ।। वृ. एतेषामुत्कृष्टमध्यमजघन्यानां संलेखनानामेकतरेण संलेखनेनात्मानं क्षिपयित्वा कुर्यात् भक्तपरिज्ञामिङ्गिनीमरणं पादपो गमनं वा, गतं संलेखनाद्वारमधुना अगीतद्वारमाहभा. [४२४८] अग्गीयसगासंमी भत्तपरिएणं तु जो करेज्जाहि ।
चउ गुरुगा तस्स भवे किं कारणिज्जेणिमे दोसा ।। वृ. गीतार्थस्य समीपे भक्तप्रत्याख्यातव्यं, यस्त्वगीतस्वागीतार्थस्य सकाशे समीपे भक्तपरिज्ञा भक्तप्रत्याख्यानं करोति तस्य प्रायश्चित्तं चत्वारो गुरुकाः किं कारणमुच्यते येन कारणेन इमे वक्ष्यमाणादोषास्तेन कारणेन तत्र तानेव दोषानाहभा. [४२४९] नासेती अग्गीतो चउरंगं सव्वलोयसारंगं ।
नटुंमिय चउरंगे न हू सुलभं होइ चउरंगं ।। वृ. अगीतो अगीतार्थो निर्यापकस्तस्यकृतभक्तप्रत्याख्यानस्य चतुरङ्गं चतुर्णा मंगानां समाहाश्चतुरङ्गं वक्ष्यमाणं कथंभूतमित्याह-सर्वलोकसाराङ्ग अङ्गवरं प्रधानमित्यनर्थान्तरं सर्वेषामपि त्रयाणामपि लोकानां यानि अङ्गानि तेषां सारमिति विशिष्टमङ्गप्रधानं सर्वलोकसारांगं नष्टे च चतुरङ्गे न पुनः सुलभं प्रापं भवति चतुरङ्ग, किन्तु चुल्लकादिदृष्टान्तैरतिशयेन दुःप्रापं तताऽगीतस्य समीपे भक्तं न प्रत्याख्येयम्भा.[४२५०] किं पुन तं चउरंगं जं नटुं दुल्लहं पुणो होइ ।
मानुस्सं धम्मसुत्तो सद्धा तव संजमे विरियं ।। वृ.किं पुनस्तच्चतुरङ्ग यन्त्रष्टं सत् पुनर्दुर्लभं भवति । सूरिराह-मानुष्यं मानुषत्वं धर्मश्रुति धर्मश्रवणं श्रद्धा तपसि संयमे च वीर्यमिति । भा. [४२५१] किह नासेति अगीतो पढमबितिएहिं अट्ठितो सो उ।
उहासे कालियाए तो निद्धम्मोत्ति छड्डेज्जा॥ वृ. कथं केन प्रकारेण सोऽगीतार्थस्तस्य चतुरङ्गं नाशयति । सूरिराह प्रथमद्वितीयाभ्यां श्रुत्पिपासालक्षणाभ्यां परीषहाभ्यामर्चित: पीडितः स भक्तप्रत्याख्याता कदाचित् कालिकायां रात्रौ भक्तं च पानं च अवभाषेत, याचेत ! ततः सोऽगीतार्थो न कल्पते इति कृत्वा न दद्यात्, चिन्तयति च भक्तं प्रत्याख्याय पुनर्याचते भक्तं तत्रापि रात्रौ एष निर्धर्मा असंयताभूत इति कृत्वा तं त्यजेत् त्यक्त्वा गच्छेत् ।।। भा.[४२५२] अंतो वा बाहिं वा दिवा य रातो य सो विचित्तो उ।
अट्ट दुहट्टवसट्टो पडिगमनादीनि कुज्जाहि॥ वृ.अन्तरुपाश्रयस्य यदि वा बहिरुपाश्रयस्य दिवा वा रात्रौ वा तेनागीतार्थेन विविक्तः सन् आर्तः दुःखातः वशातः सः प्रतिगमनादीनि प्रतिगमनं नाम प्रतिभञ्जनं व्रतमोक्षमित्यर्थः ।
आदिशब्दात् मृत्वा कुगतिविनिपातान्वा कुर्यात्तांश्च कुगतिविनिपातानेवाहभा.[४२५३] मरिऊणट्टज्झाणो गच्छे तिरिएसु वणयरेसुं वा ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org