Page Text
________________
उद्देशक : १, मूलं : १, [भा. १९५ ]
'99
संयमेतपः प्रधान संयमेवर्त्तमानस्तपस्वीतपोऽस्यास्तीतितपस्वीतिव्यूत्पत्तेः भवं नारकादि भवं क्षपयन् भवान्तः भवमंतयति भवस्यांतं करोतीतिव्युत्पत्तेः अनेन च नोआगमतो भावभिक्षुणाधिकारः भिक्षुरिति गतमिदानीं मासिकमित्यत्रयोमास शब्दस्तन्निपप्ररूपणार्थमाह -
[ भा. १९६ ]
नामंठवणादविए खित्तेकालेतहेवभावेय मासस्सपरुवणया पगयंपुनकालमासेण । 1
बृ- नामंति मासशब्दसंबंधातू नाममासः एवंस्थापनामासः दविएत्ति द्रव्यमासः एवं क्षेत्रमासः कालमासाभावमासश्च एषाषड्विधा मासस्यप्ररूपणता प्ररुपणस्य प्ररूपणा शब्दस्वभावः प्रवृत्तिनिमित्तं प्ररूपणताप्ररुपणेत्यर्थः । प्रकृतमधिकारः पुनस्त्रकालमासेन एपगाधा संक्षेपार्थः । सांप्रतमेनामेवगाथां विवरीषुर्नामस्थापनेसुप्रतीतत्वादनाद्यत्यद्रव्याख्यानार्थमाह
(भा. १९७]
दव्वेभवेनिव्वत्तिओयखेतंमि जमिवएननया ।
कालेज हि वणिजइनक्खत्तादीवपंचविहो ।।
वृ- द्रव्यमासोद्विधा आगमती नोआगमतश्च तत्रागमतोमासशब्दार्थज्ञातातत्रचानुपयुक्तः । नो आगमतस्त्रिविधस्तद्यथा ज्ञशरीरभव्यशरीर तदव्यतिरिक्तश्च तत्र ज्ञशरीरभव्यशरीरेप्राग्वत् । तद्व्यतिरिक्तमाह दव्वेभवोनिव्वत्तिओत्ति द्रव्येमासो, भव्यइति भावि एकभविकादि इहमास इतिरुपं प्राकृतेषशब्दस्यापिभवति, ततएकभविकादिस्त्रमाषोद्रष्टव्यः तत्र एकभविको नाम योदेवोमनुष्यस्तिर्यङ्वा अनंतरमुध्धृत्यमाषोभविष्यति, बद्धायुष्कोयेनमाषभवायुर्बद्धं । अभिमुखनामगोत्रीयो माषबावंसमुत्पत्तुकामः समवहतः स्वदेशान् तत्रविक्षिपन्वर्त्तते । अथवातध्व्यतिरिक्तोद्रव्यमाषोद्विधा निवत्तिओयत्ति मूलगुण निवर्तनानिवर्तितः उत्तरगुणनिर्वर्त्तनानिर्वत्तिंतश्चतत्रमूलगुणनिर्वर्तिता नामयेन जीवेनतत्प्रथमतयामाषभवानुगतनामगोत्रकर्म्मादयतोमाषद्रव्यप्रायोग्यानि द्रव्याणिगृहीतानि उत्तरगुणनिर्वर्तनानिर्वर्त्तितोमाषस्तंबश्चित्रकम्र्म्मणिलिखितः, खेत्तंमीत्यादि यस्मिन् क्षेत्रे मासस्यवर्णनासमासक्षेत्रप्राधान्यविवक्षायांतत्क्षेत्रमासइत्यपिद्रष्टव्यं । तथायत्रकालेयोमासोवर्ण्यतेसकालप्रदानताविवक्षणात्तत्कालमासः । अथवामासः श्रावणभाद्रपदादिकः । यदिवा स्वलक्षणनिष्पन्नोनाक्षत्रादिकः पंचविधः पंचभेदः कालमासः तानेवभेदानुपदर्शयति। [ भा. १९८ ] नक्खते चंदेयाउ उ, आदिच्चेय होइ बोधव्वो. अभिवह्निएयतत्तो पंचविधा कालमासोउं ।।
- नक्षत्रेषुभवानाक्षत्रः किमुक्तंभवति चंद्रश्चारंचरन्यावताकालेनाभिजितं आरभ्योत्तरपाढानक्षत्रपर्यंतं गच्छति । तत्कालप्रमाणोनाक्षत्रोमासः । यदिवा चंद्रस्य नक्षत्रमंडलेपरिवर्त्तनतो निष्पन्न इत्युपचारतोमासोपिनक्षत्रम्, तथाचंदेयाइति चंद्रभवश्चांद्रः युगादौ श्रावणेमासेबहुलपक्षप्रतिपदआरभ्ययावत्पौर्णमासी परिसमाप्तिस्तावत्कालप्रमाणश्चांद्रोमासः एकपौर्णमासी परावर्त्तश्चाद्रामास इति यावत् अथवा चंद्रचारनिष्पन्नत्वादुपचारती मासोपि चंद्रः । चः समुच्चये, दीर्घत्वमार्षत्वात् उउइतिक्रतुः सचकिल लोकरुढ्याषष्ट्यहोरात्रप्रमाणीद्विमासात्मकस्तस्याद्धमपिमासोऽवयवेसमुदायोपचारातऋतुरेवार्थात्परिपूनत्रिंशदहोरात्रप्रमाणः एषएवऋतुमासः । कर्म्ममासइतिवा सावनमासइतिवा व्यवह्रियते, उक्तंच एसचैव उउमासो कम्ममासोसावणमासो भन्नइइति । आदित्यस्यायमादित्यः । पत्युत्तरपदयमादित्यदितण्यऽणपवादी वेतिण्यप्रत्ययः, व्यंजनात्यम्यन्तस्य
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International
| SR No. | 003372 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 36 Vyavahar ChhedSutra 3 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 1046 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 36, & agam_vyavahara |
| File Size | 21 MB |