________________
२२६
- व्यवहार-छेदसूत्रम् -२-७/१६१ दागतांक्षुताचारां भिन्नाचारां संक्लिष्टाचारचित्ताममीषां शब्दानामर्थः प्राग्वत्, यस्मिन् स्थाने सीदतिस तस्यस्थानस्यअनालोच्य अप्रतिक्रम्यप्रायश्चित्तमप्रतिपाद्य प्रष्टुंवा वाचयितुंबा उपस्थापयितुंवाषण्णां संभोगेनसंभोक्तुं वासंवस्तुंवातस्याइत्वरंदिशमाचार्य लक्षणामनुदिशंवा उपाध्यायप्रवर्तिनी लक्षणामुपदेष्टुंवाअनुज्ञातुंनापि तस्याः स्वयंधारयितुमित्येष प्रथमसूत्राक्षरार्थः । ।सम्प्रतिभाष्यविस्तर:[भा.२८३१] सुत्तधम्मकहनिमित्तमादिघेत्तूणनिगाया गच्छा ।
पणवणचेइयाणं पुअंकाऊणआगमनं ।। वृ-कस्याप्याचार्यस्य शिष्या सासूत्रमुपलक्षणमेतदर्थं च गृहीत्वा तथा धर्मकथाः पठित्वा निमित्तं वातीतमनागतंगृहीत्वाआदिशब्दाविद्यामन्त्रचूर्णयोगांश्वज्ञात्वागच्छानिर्गताततः संनिमित्तादिबलेन धर्मकथा च इत्यादीनामीप्सिता जाता ततः संस्तवेन तानावृत्त्य चैत्यायतनप्रज्ञापनातश्चैत्यायतनं कारितवती विपुलं तत्र सत्कारसमुदयमनुभवति । अन्यदा सा महत्तरिका तस्याः संबोधनार्थं वा विहारप्रत्ययं वा चैत्यमहमुद्दिश्य वातत्रसमागतासातस्याः शिष्या परितुष्टा ततइभ्यगृहेषु विविधान्यशनादीनिवस्त्राणिचमहार्हाणितस्यामहत्तराबाउत्पादयति,ततस्तस्वामहत्तरिकयासाऽनशिष्टा किमद्या प्यार्ये पार्थस्थत्वेन तिष्ठसि | कुरुसंयमे समुद्योगस्वयं वा सा उद्यंतु कामा एवं तस्यामुपस्थितायां यदि चैत्यानामन्यःशुश्रूषकोऽस्ति । ततस्तस्मात्स्थानात् प्रतिक्राम्य तां महत्तरिका नयति, अथ नास्ति चैत्यानामन्यशुश्रुपकस्ततोयदितस्मात्स्थानात्प्रतिक्राम्यतांमहत्तरिकानयतितदाचैत्याभक्तिनिमित्तं तस्याः प्रायश्चित्तं चतुर्गुरुकं, । एवं पूजां महत्तरिकायाः कृत्वा महत्तरिकया सह गुरु सन्निधावागमनमेतदेवाभिधित्सुराह[भा.२८३२] धम्मकहनिमित्तेहियविजामंतेहिंचुणजोगेहिं ।
इब्भादिजोसियाणसंथवदाने जिनाययनं ।। वृ-धर्मकथानिमित्तं विद्यामन्त्रैश्चूर्णयोगैश्चइत्यादि ।जोषित्वा प्रीतयित्वासंस्तवदाने परिचयकरणे तथाविध प्रज्ञापनया नियतनं कारितवती ।। [भा.२८३३] संबोहणठ्ठयाए विहारवत्तीयजिनवरमहेव ।
मपह(महय) रिया तत्थ गया निजरणंभत्तवत्थाणं ।। वृ- तस्याः सम्बोधनार्थं विहारवृत्या वा जिनवरमहे वा तस्या महत्तरिका तत्र गता तत इभ्यगृहेषु तस्या विविधस्यभक्तस्य महार्हाणां वस्त्राणां निर्जरणंदानं तया कारितम् ।। [भा.२८३४] अनुसढ़ उज्जमंती विवञ्जएचेइयाणसारखए ।
पडिवजंत अविजंतएउगुरुगाअभत्तीए || वृ-ततः सा महत्तरिकया संयमोद्योगकरणेसमनुशिष्टाः स्वयं वा उद्यच्छन्ती वर्तते । तत्र विद्यमाने चैत्यानांसारापकेसाराकारकेतां नेतुंप्रतिपद्यन्ते । अविद्यमानेतुचैत्यसारकारकेतस्यानयेन अभक्तिनिमित्ताश्चत्वारो गुरुकास्तासांमहत्तरिकाणांम प्रायश्चितम् || [भा.२८३५] आगमनं सकारं हिंडंति जहिं विरुवस्वेहि ।
लाभेणसन्नियट्टा हिँडंती तो तहिं दिट्ठा ।। वृ- एवं सत्कारं सन्मानं च प्रतिगृह्य गुरुसमीपे आगमनं ततो लाभेन वस्तुलाभेनोपेताः सन्निवृत्ता विरूपरूपैरन्यदेशसत्कैवस्त्रैः प्रावृत्तास्तत्रभिक्षांहिएडन्ते । चैत्यवन्दनाय वा व्रजन्ति । तत्र हिण्डमाना
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org