________________
उद्देशकः-४, मूल - ११७, [भा. २१३५]
वृ-गतंजिकाद्वारमिदानीं महामहद्वारमाह[भा.२१३६] सक्कमहादीसु पमत्तंमातंसुरा छलेठवणा।
पीलिजंतुव अदढा इतरे उ वहंतिनपढंति ।। वृ- महामहः शक्रमहादय आदिशब्दात् सुग्रीष्मकमहादिपरिग्रहः । तिसु ठवणत्ति अनागाढयोगप्रतिपन्नास्तेषांयोगो निक्षिप्यते,किंकारणमितिचेदतआहमातंप्रमत्तंसन्तंकाचित् मिथादृष्टिदेवता च्छलयेत् । अन्यच्च तेषु दिवसेषु विकृतयो लभ्यन्ते, ततो येऽढ़ा दुर्बलाः सन्ति तैर्विकृति परिभोगत अप्पायन्तामिति योगनिक्षेपणं ये पुनरितरे आगाढयोगवाहिनस्तेषां योगो न निक्षिप्यते, केवलमन्यत् नोद्दिशन्ति, नापिपठन्ति, गतंमहामहद्वारमिदानीमध्वावमराजद्विष्टलक्षणं द्वारत्रयमाह[भा.२१३७] अद्धाणो मे जोगीण एसियं सेसगाणापनगादी ।
असतीए अनागाढे, निक्खिव सच्चासती इयरे ।। वृ-अध्वनिग्रमानुग्रामिके योगंवहन्ति । अथ च्छिन्नाध्वकं तदा यत् एपितंप्रासुकमित्यर्थः । तत् योगिनां योगवाहिना दीयते, शेषाणां पञ्चकादि दातव्यं, किमुक्तं भवति । शेषाः पञ्चकपरिहान्या पञ्चकादिषु यतन्ते, अथ सर्वे योगवाहिनो न संस्तरन्ति ते प्रासुकेन, तत आह असति सर्वेषां तेषां योगवाहिनांप्रासुके अनागाढयोगवाहिनां योगस्यनिक्षेपः करणीयः ।अथसर्वथातत्रप्रासुकंन लभ्यते तत आह-सर्वेषां प्रासुकस्यासत्यभावे इतरेऽप्पागाढयोगवाहिनो निक्षिप्यन्ते, एवमवमोदर्ये राजद्विष्टेऽपिचभावनीयं ।।साम्प्रतमागाढे नवकवर्जनमितिव्याख्यानार्थमाह[भा.२१३८] आगादमिच जोगे, विगतीउनव विवज्जणीउ ।
दसमाए होइभयणा, सेसगभयणा विइयरम्मि ।। वृ- आगाढयोगे पक्वविकृतिव्यतिरेकेण शेषा नवापि विकृतयो विवर्जनीया दशम्याः पुनः पक्षविकृतेर्भवति भजना विकल्पना, आगाढं ग्लानत्वमधिकृत्य पूर्वप्रकारेण तस्याः सेवना भवति, शेषकालं नेति भावः । इतरस्मिन्नागाढयोगे शेषकाणामपि क्षीरादीनां विकृतीनां भजना विकल्पना आगाढग्लानस्यानागाढलानस्य चान्तरान्तरा विकृतिग्रहणाय कार्योत्सर्गस्यापिकरणाभ्यनुज्ञातात् ।। सम्प्रति निक्कारणेकारणे विगती इतिव्याख्यानयति[भा.२१३९] निक्कारेणन कप्पंति विगतीतो जोगवाहिणो ।
कप्पंति कारणेभोत्तुं अनुन्नाया गुरुहिओ ।। वृ-योगवाहिन आगाढयोगवाहिनोवा निष्कारेणग्लानत्वादिकारणाभावे विकृतयः पूर्वप्रकारेणभोक्तुं नकल्पन्ते,कारणे पुनरनुज्ञाता गुरूभिर्भोक्तुंकल्पन्ते ।नच कारणे योगनिक्षेपेऽपिदोषस्तथाचाह[भा.२१४०] विगतीकएणजोगं निक्खिवए दृढदुब्बले ।
सेभावतो अनिक्खित्ते निक्खंतेवियतंमिओ ।। वृ-यः संहननेन ढोपि सन् शरीरेण दुर्बल इति कृत्वा विकृतिकृते न भोगाय योगं निक्षिपति, से तस्य निक्षिप्तेपितस्मिन् योगंभावतःस योगोऽनिक्षिप्त एव गुर्वाज्ञया निक्षेपणात् ।। [भा.२१४१] विगति कएणजोगनिक्खिवे अदृढेबले ।।
सभावतो अनिक्खित्ते, उववाएण गुरुणउ ।। वृ- यो बली बलवानपि संहनेनादृढ इति कृत्वा विकृतिकृते न योगं निक्षिपति स योगस्तस्य
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org