Page Text
________________
५२
व्यवहार - छंदसूत्रम्-१. तुरेवकारार्थो भिन्नक्रमश्च स चैवं योजनीयस्तदेव तावत्प्रमाणमेवारोपणानिष्पन्नं तपःकर्म व्यवह्रियते इति व्यवहरणं बहुलवचनात्कर्मण्यनट् व्यवहरणीयमिति भावः किंचेत्यत आह धान्यपिटकमिव धान्यप्रस्थक इव किमुक्तं भवति येन राज्ञा यो धान्चप्रस्थकः स्थापितस्तत्काले स एव व्यवहर्तव्यान पुरातनोनाप्यन्यः स्वमतिपरिकल्पितस्तथा भगवतापितीर्थकरणयेन छद्मस्थकालेयावत्प्रमाणमुत्कृष्टं तपःकर्म कृतं तस्य तीर्थ आरोपणानिष्पन्नप्रायश्चित्तमपि तावत्प्रमाणमेव व्यवहरणीयं नाधिकमन्यथा राजाज्ञाखंडनतोराजप्रयुक्तदंडस्यचभगवदाज्ञाखंडनतःसंसारदंडस्य प्रकृतेः एतमेव धान्यपिटकदृष्टांत भावयति। भा.१४३) जोजया पत्थिवो होइ सोतया धन्नपत्थगं ।
ठावे अन्नपुरिल्लेणं ववहरते यदंडए ।। वृ-योयदापार्थिवः पृथिवीपतिर्भवतिसतदास्वकालंधान्यंप्रस्थकमन्यस्थापयति, तस्मिंश्चस्थापिते येपुरिल्लेणं-ति, पुरातनेनोपलक्षणमेततस्वमतिपरिकल्पितेनवा व्यवहरतितान तथा व्यवहरतो दंडयति एवं तिर्थकृदपि भगवान् यो यावत प्रमाणमुत्कृष्टं तपःकर्म छद्मस्थकाले कुर्वन तपः कर्मपरिमाणं व्यवस्थापयतिसस्वतीर्थे तावत्प्रमाणादधिकंतपःकर्मव्यवहारतः संसारदंडेन दंडयतिलस्मात्तस्य तीर्थे तावत्प्रमाणमेव व्यवहर्त्तव्यमिति । अथकस्यतीर्थे कियत्प्रमाणंतपःकर्मेत्यत आह - भा.१४४] संवच्छरे तुपढमे मज्झिमगाणट्ठमासिय होइ ।
छम्मासपच्छिमस्स उमानं भणिवं उक्कोसं ।। वृ- प्रथमे प्रथमतीर्थकरकाले मानं तपःकर्मपरिमाणमुत्कृष्टं भणितं संवत्सरमेव तुरेवकारार्थः मध्यमकानांद्वाविंशतितीर्थकृतां तपःकर्मपरिमाणमुत्कृष्टंभवत्यष्टमासिकमष्टमासप्रमाणं, पश्चिमस्य तुभगवतोवर्द्धमानस्वामिनः तपः कर्मपरिमाणमुत्कृष्टंभणितंषण्मासाः अत्रैवभूयः शिष्यशंकामाह[भा.१४५] पुनरवि चोएइततो पुरिमा चरमा य विसमसोहीया ।
किह सुझंती तेऊचोयगइणमो मुणसुवोच्छं ।। वृ- एवमनंतरो दिते सूरिणाभिहिते पुनरपि शिष्यश्चोदयति प्रश्नयति यदि नामैवं ततः पूर्वादितीर्थकरतीर्थवर्तिनश्चरमाः पश्चिमतीर्थकरतीर्थवर्तिनी विपमशोधिका विषमप्रायश्चित्ता अभवन ततः कथं ते विषमशोधिका अविशेषेण शुद्ध्यंति सर्वात्मना शुद्धिमासादयंति न खलु कारणवैषम्ये कार्यमविषमं दृष्टमत्र तु विषमं प्रायश्चित्तं विशोधिस्तु सर्वेषामप्यविशेषेणतुल्या, ततो दुर्घटमेतदिति भावः । अत्रसूरिय॑त् प्रायश्चित्तवैषम्ये कारणं यथा च कारणविषमतायामपि तुल्या विशोधिस्तदेतत प्रतिपादयिषुःप्रथमतः प्रायश्चित्तवैषम्यकारणमभिधित्सुरिदमाहचोयगेत्यादिहेचोदकउपपन्नप्रश्नकारिन् प्रायश्चित्तवैषम्ये इदंवक्ष्यमाणकारणंवक्ष्येतच्चवक्ष्यमाणमवहितमनाः श्रृणु, प्रतिज्ञातमेव निर्वाहयति। [भा.१४६] कालस्स निद्धायाए देहबलंधिइबलंवजपुरिमे |
तदनंतभागहीनं कर्मणजा पच्छिमाअरिहा ।। वृ-पुरिमेपूर्वे आदितीर्थकरतीर्थेकालस्यस्निग्धतयाप्राणिनांदेहबलशारीरंबलंतदुपष्टंमतोधृतिबलं च यत्, आसीत् तत् अवसर्पिणीकालतस्य तथा स्वभावतया क्रमेण प्रतिक्षणमनंतभागहीनमनंतभागहीनं एतत्तावदायातं यावत्पश्चिमोभगवानर्हन् वर्द्धमानस्वामी ततःशारीरबलस्यधृतिबलस्य च विपमत्वात् विषमंप्रायश्चित्तं तथाचाह -
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003372 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 36 Vyavahar ChhedSutra 3 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 1046 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 36, & agam_vyavahara |
| File Size | 21 MB |