________________
व्यवहार-छेदसूत्रम्-२.४/१०४ [भा.१८५८] साहारणोउभणितो इदानि पच्छाकडंतुवुच्छामि ।
सोदुविहोवोधव्वो, निहत्थसारुविओचेव ।। वृ-साधारणोऽभिहितः, इदानीं पश्चात्कृतं वक्ष्यामि । स च पश्चात्कृतो द्विविधस्तद्यथा-गृहस्थः सारुपिकश्च ।गृहे गृहलिङ्गे तिष्ठतीतिगृहस्थः । समानरुपंसरुपं तेन चरतीतिसारुपिकः ।।
अनयोरेयस्वरुपमभिधित्सुराह[भा.१८५९] असिहोससिहगिहत्थो स्यहरवज्जो उहोइसारुवी।
धारेइ निसिजंतुएगओलंबगंचेव ।। वृ-गृहस्थः पश्चात्कृतो द्विविधोऽशिख सशिखश्च । तत्रयः केशान्धारयतिससशिखाकः । यस्तु मुण्डनेन तिष्ठिति स चाशिखाको भवति रजोहरवर्जः रजोहरणवर्जः, रजोहरणग्रहणं दण्डकपात्रादीनामुपलक्षणम्, ततोऽयमर्थः-यः केवलं शिरसो मुण्डनमात्रं कारयति न च रजोहरणदण्डकपात्रादिकं धरते सोऽशिखाक इति । वस्तु सारूपी सारुपिकः स एकां निपद्यामेकनिषद्योपेतं स्जोहरणंअवलम्बकंदण्डकम्, उपलक्षणमेतत् पात्रादिकंच, धारयतिशिरश्चमुण्डयति,
अनाभवन(विधि)माह[भा.१८६०] गिहिलिंग पडिवाइ, जो उतदिवसमेवजो तंतु ।
उक्सामेती अन्नो, तस्सेव ततो पुरा आसी ।। वृ- यो व्रतं मुक्त्वा गृहिलिङ्गं प्रतिपन्नं योऽन्यः, उपलक्षणमेतत् मूलाचार्यो वा, तदिवसमेव उपशमयति पुनरपि व्रतग्रहणायाभिमुखीकरोति, येनैवोपशमितिस्तस्यैवाभवति, न मूलाचावस्यैव । उक्तंच-“पच्छाकडो गिहत्थीभूतो जइतदिवसंचेवपव्वइ उमिच्छइजस्ससगासे इच्छइतस्सेव सो" इति । एष विधिः पुरा आसीत्,सम्प्रतिपुनर्लिङ्गपरित्यक्तेऽपित्रिषुवर्षेणुगतेषुतदाभवनपर्यायः परिपूर्णो भवति, नारतः ।। किं कारणं केन वाचार्येणेयं मर्यादा स्थापितेति चेदत आह[भा.१८६१] इनिपुनजीवाणं उक्कडकलुसत्तणंवियाणित्ता ।
तो भद्दबाहुणा उतेवरिसाठाविया ठवणा ।। वृ- इदानीं पुनर्जीवानामुत्कटं कलुषत्वं विज्ञाय ततो भद्रबाहुना त्रैवर्पिका त्रिवर्षप्रमाणा स्थापना मर्यादा स्थापिता, चारित्रतटाके संयमोदकपरिवहनरक्षणार्थ त्रैवार्षिकी मर्यादापाली कृतेति भावः ।। सम्प्रति त्रैवार्षिकामेबस्थापनायां विशेषमभिधित्सुरिदमाह[भा.१८६२] . परलिंग निण्हवेवासम्म सणजढेतुसंकते।
तदिवसमेवइच्छा,सम्मत्तमुत्तेसमा तिन्नि ।। वृ-परलिङ्गद्विधा-गृहिलिङ्गपरतीर्थिकालिङ्गच । तत्रेहपरतीर्थिकलिङ्गंगृह्यतेतस्मिन् परतीर्थिकलिङ्गे निहवे वा त्यक्तसम्बग्दर्शन संक्रान्ते यस्य समीपेतद्दिवसमपीच्छा तस्यस आभवति । अयमत्रभावः सभग्नचारित्रपरिणामः सम्यग्दर्शनमपि परित्यज्य परिव्राजकादीनां निवानांमध्ये गतो यदितदिवसमेव यस्य समीपेप्रव्रजितुमिच्छतिततःस तस्यैवाभवतिन मूलाचार्यस्य ।अथसम्यक्त्वसहितः परलिङ्गादिषु गतस्ततस्तस्मिन् सम्यक्त्वयुते परलिङ्गादिगते मूलाचार्यमर्यादा तिस्त्रः समास्त्रीणि वर्षाणि, त्रिषु वर्षेषु पूर्णेषु पूर्वपर्यायस्तुट्यति ।।
[भा.१८६३] एमेव देसियम्मिवि, सभासिएणंतुसमनुसिठमि ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org