________________
४५४
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१-३/९४ [भा.१६५२] घुटुंमि संघकज्जेधूलीजंघो विज्जोन एज्जाहि ।
कुलगणसंघसमवाएलगति गुरुगेचउम्मासे ।। [भा.१६५३] नकहिँति अकज्जतंपावइसइबाले आगच्छंतो।
अनाइंतावतोहानमादिजंकज्जतंपावे ।। वृ-घुष्टे घोषिते सङ्घकार्ये संघसमवाये धूलीजंघोऽपि आस्तामन्य इत्यपि शद्वर्धाः । धूल्या धूसरे जङ्घ यस्य स धूलीजंघः शाकपार्थिवादिदर्शनात्मध्यपदलोपी समासः । संघसमवायघोषणामाकी प्राधूर्णकेनापि पादलग्रायामपि धूलावप्रमत्ततया त्वरितमवश्यमागन्तव्यमिति ज्ञापनार्थ धूलीजंघोऽपीत्युपादानं सति बले यो न आगच्छेत् कुलसमवाये गणसमवाए सङ्घसमवाए वा गुरुके चतुर्मासे लगति तस्य गुरुकाश्चत्वारो मासाः प्रायश्चित्तमिति भावः, । न केवलमेतत किन्त्वन्यदपि । तथा चाह-जं काहिंत्यादिसति बले आगच्छन् व्यवहारोच्छेदकार्यकरणतो वान्यैरन्यथाच्छिन्ने व्यवहारे यदकार्यं ते व्यवहारार्थिनः करिष्यन्ति तत प्राप्नोति तन्निमित्तमपि प्रायश्चित्तं तस्यापद्यते इत्यर्थः । अन्यदपिचापमानवशतो यदवधावनादिकुर्यात्तदपिप्राप्नोति । [भा.१६५४] तम्हाउसंघसद्देपुढे गंतव्वधूलि जंघेण ।
धूलीजंघनिमित्तं ववहारो उहितोसम्मं ।। वृ-यत एवमनागमने दोषास्तस्मात् सङ्घशद्धे घुष्टे घोषितेधूलीजंघेनाप्यवश्यं सति बले गन्तव्यं । यतः कदाचित् धूलीजंघनिमित्तं व्यवहारः सम्यगुत्थितो भवेत् । यथा प्राघूर्णको गीतार्थो धूलीजङ्घः समागतः सन्यदिभणिष्यतितत्प्रमाणमिति। [भा.१६५५] तेन यसुयं जहेसो तेन घयादीहिंसंगहीतो उ ।
कज्जाइनेइवितहमाईपावोवजीवो (वी) उ ।। वृ-तेनचधूलीज नागच्छतैव कथकस्यापिपाचँ श्रुतंयथैष वास्तव्योव्ववहारच्छेतातैलघुतादिभिः संगृहीतः सन् मायी अभीक्ष्णं मायाप्रतिसेवी पापोपजीवी कोण्टलाधुपजीवी वितथमुत्सूत्र कार्याणि नयति। [भा.१६५६] सो आगतो उसंतो वितहंदण तत्थववहारं !
समएण निवारेईकीस इमंकीरइअकजं ।। वृ- एवं श्रुत्वा समागतः,सन् तृष्णीकस्तावदास्ते यावत्सूत्रेण निर्दिश्यमानं व्यवहारं पश्यतितंच तथाभूतंवितर्थव्यवहारंदृष्ट्रासमयेन सिद्धान्तेन निवारयति, यदकस्मादिदमकार्य क्रियते,नकेवलमेवं निवारयति किन्त्वेतदपिवक्ति, । [भा.१६५७] निद्धमहुरं निवायं, वीणियमवि जाणएसुजपतो।
सचित्तखत्तमीसे अठधर निहोडणा (ण) विहिणा ।। वृ- सचित्तनिमित्तव्यवहारे स्वेत्तत्ति क्षेत्रनिमित्ते व्यवहारे य दुर्व्यवहारिणस्तेषां प्रतिदिवसनिमित्तं अविजाणएसुत्ति येऽपि च साधवो न जानन्ति । यथा घृतादि अनुवृत्ता वितथमेते व्यवहरन्ति तेष्वविजानस विज्ञाननिमित्तमेवं जल्पति । अहो स्निग्धो व्यवहारः । किमुक्त भवति ? तैलपतादिसंगृहीतएवमेतेअन्यथाव्यवहरन्तीति । अथगुडशर्करादिभिः गृहीता वितथव्यवहारिणः ततो जल्पति अहो मधुरो व्यवहारः, । यदि पुनरुपाश्रयो निर्वातो लब्धः शीतप्रावरणानि वेति वितथं व्यवहरन्ति, । ततआह निर्वातोव्यवहारः ।अथ कृतिकर्मविनयादिभिः संगृहीतास्ततोब्रूते । अहोविनीतो व्यवहारः । एवं स्निग्धं मधुरं निवातंव्यवहारं जल्पन् सोऽर्थधरस्तेषां दुर्व्यवहारिणां विधिना सूत्रोपदेशन निहोडणं निवारणं करोति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org