________________
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१-२/६१ व- गच्छे बहवः साधवो गीवमगीया इति गीतार्था अगीतार्थाश्च । तत्र ये गीतार्थास्तत्रापिसलक्षणाचार्यलक्षणोपेता तेषां दिश आचार्यपदानि दत्वा शेषान् साधून यथार्ह यथायोग्यतया केचिदनुरत्नाधिकत्वेन केचित्सामान्यतः शिष्यत्वेन वितरति प्रयच्छति । एतच्चतदाद्रष्टव्यं वदा प्रत्येकं बहवः शिष्याः प्रप्यन्ते।अन्यथात्वेकएवाचार्यःस्थापनीयःशेषाःसमस्ताअपिशिष्यत्वेनसम्बध्वन्ते। तत्रापिसलक्षणानां दिशो ज्ञायन्ते । एतदेव सुव्यक्तमभिधित्सुराह[भा.१३१८] मूलायरिरायनितो अनुसरिसी तस्स होउवज्झातो।
गयमगीया सेसामज्झिल्लया होति सीसाहा ।। वृ-मूलाचार्यो नाम रात्लिको रत्नाधिकः । तस्य मूलाचार्यस्याऽनुसदृशोऽनुरुपांपाध्यायः शेषास्तु ये गीतागीतार्थास्ते तस्य सब्भिलगा अनुरत्नाधिका अगीता अगीतार्था हकारो अलाक्षणिकः शिष्या भवन्ति ।। [भा.१३१९] राबनियागीयत्था अलद्धियाधारयंतिपुचदिसं ।
_ अपहुव्वं तेसलखण केवलमेगे दिसाबंधो ।। वृ-ये पुनरात्निकाव्रतपर्यायेणाधिकाः गीतार्थाः श्रुतसम्पदुपेता व्रतश्रुतनिष्पन्नाश्च केवलं सङ्ग्रहे उपग्रहे वाऽलाब्धिकाः ते पूर्वदिशंपूर्वाचार्यप्रदत्तं दिशमनुरत्नाधिकत्वलक्षणं धारयन्ति । नत्वाचार्यपदमुपाध्यायपदं वा तेषामारोप्यते लब्धिहीनत्वात् । एष विधिः यावन्तः स्थापिता आचार्यास्तेषां प्रत्येकमनुगन्तव्यः । एतच्च तदा क्रियते यदा भूयांसः स्थाप्यन्ते । अपहुव्वंते इत्यादि अप्रभवति प्रत्येकमाचार्याणां साधुपरिवारे भूयस्यऽप्राप्यमाणे केवलमेकस्मिन् लक्षणे विशिष्टाचार्यलक्षणोपेते दिग्बन्ध आचार्यपदाध्यारोपः क्रियते । एतदेवाह[भा.१३२०] सीसे य पहुव्वंतं सव्वेसिंतेसिंहोइदायव्या ।
अपहुव्वं तेसुंपुन केवलमेगे दिसाबंधो ।। वृ-शिष्ये शिष्यवर्गेप्रत्येकं भवति परिपूर्णतया भवतितेपामाचार्यलक्षणोपेतानां सर्वेषामपिदिशो दातव्याः । अप्रभवस्तु प्रत्येकं पूर्णतया साधुष्वप्राप्यमाणेषु केवलमेकस्मिन् सलक्षणेतरे दिग्बन्धः कर्तव्यः । शेषाणां तु सलक्षणानां दिशोऽनुज्ञाप्याः साम्प्रतं तेष्वाचार्यपदस्थापितेषु उपकरणदानविधिमाह[भा.१३२१] अचित्तंचजहरिहं दिज्जइतेसुंच बहुसुगीएसु।
एसविही अखातो अग्गीएसुंइमो उविही ।। . वृ- तेषु आचार्यपदस्थापितेषु बहुषु गीतार्थेषु अचित्तं वस्तुपात्रादि उपकरणं यथार्ह यो यावन्मात्रार्हस्तस्य तावन्मानंदीयते, एषविधिराख्यातोगीतार्येषुसूत्रार्थनिष्पन्नेषुआचार्यलक्षणोपेतेषुः अगीतेष्वनधिगतसूत्रार्थेषु आचार्यलक्षणोपेतेष्वयं वक्ष्यमाणो विधिर्द्रष्टव्यस्तमेवाह[भा.१३२२] अरिहं व अनिम्माउंनाउंथेराहणंति जो ठवितो।
एवंगीयंकाउंदिजाहि दिसं अनुदिसंवा ।। वृ-अहो नामलक्षणोपेततयाचार्यपदयोग्यः परमद्यापिसूत्रेअर्थच न विनिर्मातस्तमर्हमनिर्मातंज्ञात्वा योगणधस्तत्कालंस्थापतस्तंस्थावरवृद्धाचार्याभणन्तियथाएतंसाधुंगीतंगीतार्थंकृत्वा दद्यात्भवान दिशमनुदिशंवा । Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org