________________
२५१
उद्देशक : १, मूलं : २५. [भां. ७८६] |भा.७८६) उभयतो किसी किसदेहो दढोकिसोया विदोहिविदढोय ।
बीयचरमापसत्था धितिदेहंसमप्पिया भंगा ।। वृ-बलचिन्तायांचतुर्भङ्गी । तद्यथा-उभयतोधृतिदेहाभ्यांकृशः । किमुक्तंभवति? शरीरेण कृशो धृत्या च दृढः एष द्वितीयः । ढों किसोयावित्तिशरीरेण बढो धृत्याकृशः, एष तृतीयः । द्वाभ्यामपि च शरीरेण धृत्या च दृढः । एप चतुर्थः । अत्र द्वितीयचतुर्थभङ्गौ धृतिदेहसमाश्रितौ । धृतिदेहविपयो प्रशस्तावेकाकिविहारप्रतिमायोग्यौ । द्वितीयस्य दृद्धधृत्याश्रयत्वात् । चरमस्य दृढधृतिदेहाश्रयत्वात् । एतेचएकाकि विहारप्रतिपत्तयेकृतपरिकर्माणः स्वयमेवात्मानंतुलितमतुलितंवाप्रायोजानन्ति । ज्ञात्वा च प्रतिमाप्रतिपत्तये आचार्यान् विज्ञपयन्ति ।तथा चाहभा.७८७] सुत्तत्थझरियसारा सुतेनकालंतुसुठुनाऊणं ।
परिचिय परिकम्मेणयसुटुतुलेऊण अप्पाणं ।। भा.७८८]
तोविनतिधीरा आयरिए एगविहरणमतीउ ।
परियागसुयसरीरे कयकरणा तिव्वसद्धागा || वृ- सूत्रार्थयोझरणेन क्षरणेन साराः शोभनाः सूत्रार्थझरणसारा सूत्रेण सूत्रपरिकर्मणातः कालं दिवसरात्रिगतमभ्रच्छन्नगगनादावपिसुठुज्ञात्वा परिचितेन स्वभ्यस्तेन परिकर्मणातपःप्रभृतिपरिकर्मणा सुष्टु आत्मानं तुलयित्वा धीरा महासत्त्वा एकाकिविहरणमतिका एकाकिविहाराभिप्रायाः पर्याये गृहस्थपर्याये प्रव्रज्यापर्याये च श्रुते पूर्वगते शरीरे च कृतकरणाः कृताभ्यासास्तीव्रश्रद्धाकाः प्रवर्द्धमानश्रद्धाकाः ततस्तुलनानन्तरमाचार्यानविज्ञपयन्ति, अत्रयोऽनाचार्यःसआचार्य विज्ञपयति । यथा-'भगवन् कृतपरिकर्माहमिच्छामि युष्माभिरनुज्ञात एकाकिविहारप्रतिमां प्रतिपत्तुमिति, यः पुनराचार्यःसस्वगच्छाय कथयति । यथापरिकर्मितोऽहमतः प्रतिपद्ये एकाकिविहारप्रतिमामितियदुक्तंपरियागसुय सरीरेइति तद्वयाख्यानार्थमाह[भा.७८९] एगूणतीसवीसा, कोडीआयारवत्थु दसमंच ।
संघयणपुन आदिल्लगाणतिण्हंतुअन्नयरं ।। वृ-द्विविधः पर्यायो-गृहि पर्यायो व्रतपर्यायश्च । तत्र यो जन्मत आरभ्य पर्यायः सः गृहिपर्यायः । सच जघन्यत एकोनत्रिंशद्वाणि कथमिति चेदुच्यते-इदं गर्भाष्टमवर्षं प्रव्रजितो विंशतिवर्षपर्यायस्य च दृष्टिवाद उद्दिष्टः, एकेनवर्षेण योगः समाप्तः । सर्वमीलनेन जातान्येकोनत्रिंशद्वर्षाणि, व्रतपर्यायप्रव्रज्याप्रतिपत्तेः आरभ्य स च जघन्यतो विंशतिवर्षाणि तावत् प्रमाणपर्यायस्यैव दृष्टिवादोद्देशभावात् । उत्कर्षतो जन्मतो पर्यायो व्रतपर्यायो वा देशोनापूर्वकोटी एतच्च पूर्वकोट्यायुष्के वेदितव्यं नान्यस्य । उक्तंच[भा.७९०] पडिमा पडिवनस्स उमिहिपरियातो जहनउगुणतीसा ।
___ जतिपरियातो वीसा दोण्हवि उक्कोसदेसूणा ।।। वृ- श्रुतं जघन्यतो नवमस्य पूर्वस्य तृतीयमाचारनामकं वस्तु यावत्तत्र कालज्ञानस्याभिधानात्, उत्कर्षतो यावदशमंपूर्वं, चशद्धस्यानुक्तार्थसंसूचनाद्देशोनमितिद्रष्टव्यम् । तथा चोक्तम्
आयारवत्थुतइयं जहन्नगहोइनवमपुव्वस्स ! तहियं कालन्नाणं दस उक्कोसाणि भिन्नाणि ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org