________________
२५७
उद्देशकः १, मूलं :२५, [भा. ७७९)
मुहत्तेहिं पोरिसीतोजाणंति निसायदिवसाय ।। वृ- उक्ता सूत्रभावना ।साम्प्रतमेकत्वभावनामाह[भा.७८० अन्नो देहातो अहं, नाणत्तं जस्स एवमुवलद्धं ।
सो किंचि आहिरिक नकुणति देहस्सभंगेवि ।। वृ- अहं देहादन्य इत्येवमेकत्वभावनया यस्य साधाः परिकर्मणां कुर्वतः शरीरादात्मनि नानात्वमुपलब्धः सदिव्यादिषु उपसर्गवेलायां देहस्य भङ्गेऽपि विनाशेऽपिन किञ्चिदपि अहिरिक्कमिति उवासं न करोति ।गता एकत्वभावना ।सम्प्रतिबलभावनामाह[भा.७८१) एमेवय देहबलं अभिक्खमासेवणाइतंहोइ।
लक्खक मल्ले उवमा, आसकिसोरे यजोग्गविए ।। वृ-एवमेव अनेनैव प्रकारेण बलभावनयापिदेहस्तथा भावयितव्यो, यथा देहस्य करणीयेषु योगेषु बलं न हानिमुपगच्छति, ननु तपसा क्रियमाणेन नियमतादेहबलमपगच्छति, ततः कथमुच्यते बलभावनया तथा देहोंभावयितव्यो यथा देहबलं न हानिमुपयातीति सत्यमेतत् । किन्तु देहबलं धृतिबलसूचनार्थं ततोऽयं भावार्थो बलभावनया तथा यतेत यथा देहापचयेऽपि धृतिसमुत्साहवती समुत्साहवतितरा समुपजायते, यथाप्रबलामपिपरीपहचमूमतसोपसमिपिलीलया योधयति । तथा चोक्तम्
कामंतुसरीरबलं हायतितवभावनाएत्तस्स । देहावचएवि सत्तीजहहोइ धिती तहाजयति ।। कसिणा पीरसहचमूजइ उडेजाहि सोवसग्गावि ।
दुद्धरपहकरवेगा भयजननी अप्पसत्ताणं ।। धितिधणियबद्धकच्छो जो होइ अनाइलो तमव्वहितो।
बलभावनाएधीरो संपुन्नमणोरहो होइ ।। अपिच सर्वा अपिभावना धृतिबलपुरस्सराः । ततो विशेषतो धृतिबलभावना भावयितव्या यथा प्रबलदिव्याधुपसर्गोपनिपातेऽपिस्वकार्य साधयति । नखलु धृतेः किंचिदसाध्यमस्ति । आह च[भा.७८२] धितिबलपुरस्सरातो हवंतिसव्वाविभावनातीय ।
तंतुन विजइसद्धं जंधिइमंतोनसाहेइ ।। वृ-तच्चतपोबलप्रभृतिकंतपःप्रभृतीनामाभीक्ष्णेसेवनयाभवति । अत्रोपमा दृष्टान्तोलंखकोमलश्च न केवलं लंखकोमल्लकश्च दृष्टान्तः । किन्त्वश्वकिशोरश्च । किं विशिष्ट इत्याह-योज्ञापितः परिकर्मित इत्यर्थः । एषां च दृष्टान्तानामियं भावना-लङ्गकोऽभ्यासं कुर्वत्रभ्यासप्रकर्षवशतो रजावपि नृत्यं करोति । मल्लोऽपि करणानि पूर्वं दुःखेनाभ्यस्यन् कालेन कृताभ्यासः पश्चादयत्नेन प्रतिमलं जयति । अश्वकिशोरोऽपि हस्त्वादिभ्यो भयं गृह्णानः दुःखं तत्पाद्ये प्रथमतः स्थाप्यमानोऽभ्यासप्रकर्षवशतो न मनागपि तद्भवं करोति । तथा च सति संग्रामे हस्त्यादिभिश्च भवने ऽपि न भङ्गमुपयाति । एषा दृष्टान्तभावना । दान्तिकयोजनात्वियम् । एवमभीक्ष्णासेवनयातपसान क्लाम्यति । सत्त्वावष्टम्भतो देवादिभ्योनविमेति, सूत्रतः सूत्रार्थचिन्तनप्रमाणेकालंदिनरात्रिगतागतरूपंजानाति, एकत्वभावनातो
[2017
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org