________________
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१-१/१९ स्तुतीर्ददति, । काउस्सगेयतिविह'त्ति त्रिविधेकायोत्सर्गक्रमेणाकृतेतद्यथा-चमं कायोत्सर्गमकृत्वा अभिशय्यां गत्वा चरमकायोत्सर्गादिकं कुर्वन्ति, 1अथवा द्वौकायोत्सर्गौचरमावकृत्वा यदिवा त्रीनपि कायोत्सर्गान् अकृत्वा । अथवा कायोत्सर्गेभ्योऽक्तिनं यत् कृतिकर्म तस्मिन्नकृते । उपलक्षणेतत् । ततोऽप्यक्तिनेक्षामणेयदिवाततोप्यऽक्तिनेकृतिकर्मणिअकृते, अथवाततोप्यक्तिनेप्रतिक्रमणे अकृते यदि वा ततोप्यक्तिने आलोचने अकृते अथवा ततोऽप्यारात्तने कृतिकर्मणि अकृते अभिशय्यामुपगम्य तत्रतदाद्यावश्यकंकर्तव्यमिति ।।
एवमावश्यकस्य देशतोऽकरणमुक्तमिदानीं सर्वस्याकरणमाह[भा.६७८] काउस्सगंअकाउं कितिकम्मालोयणंजहनेणं ।
गमनम्मी एस विही आगमनम्मी विहिंवोच्छं ।। वृ-योदैवसिकातिचारानुपेक्षार्थं प्रथमकायोत्सर्गसमस्तमप्यकृत्वा किमुक्तंभवति? सर्वमावश्यकमकृत्वाभिशय्यां गच्छन्तिकिमेवमेव गच्छन्ति उतास्तिकश्चन विधिरुच्यते । अस्तीतिब्रूमः । तथा चाह-कितिकम्मालोयणंजहनेणंतिजघन्येनजघन्यपदेसर्वमावश्यकमकृत्वासर्वेगुरुभ्योवन्दनं कृत्वा यश्च सर्वोत्तमो ज्येष्ठः स आलोच्य तदनन्तरमभिशय्यां गत्वा सर्वमावश्यकमहीनं कुर्वन्ति । एषोऽभिशय्यायां गमने विधिरागमने अभिशय्यातः प्रत्यागमने पुनर्योविधिस्तमिदानीं वक्ष्ये ।। प्रतिज्ञातमेव निर्वाहयति- [भा.६७९] आवस्सगंअकाउं निव्वाधाएण होतिआगमनं ।
वाघायम्मिउभयणा, देसंसव्वंचकाऊणं ।। वृ- यदि कश्चनापि व्याधातो न भवति, ततो निर्व्याघातेन व्याघाताभावेनावश्यकमकृत्वा अभिशय्यातो वसतावागमनं भवति । आगत्य च गुरुभिः सहावश्यकं कुर्वन्ति,व्याधातेतुभजनाका पुनर्भजनेत्यत आह । देशमावश्यकस्य कृत्वा सर्वं वा आवश्वकं कृत्वा, तत्र देशत आवश्यकस्य करणामाह[भा.६८०] काउस्सगंकाउंकितिकम्मालोयणं पडिक्कमणं ।
किइकम्मतिविहंवा काउस्सगं परिणाय ।। वृ. कायोत्सर्गमाद्यं कृत्वा वसतावागत्य च गुरुभिः सह कुर्वन्ति । अथवा द्वौ कायोत्सर्गौ कृत्वा यदि वा त्रीन् कायोत्सर्गान् कृत्वा अथवा कायोत्सर्गत्रयानन्तरं यत्कृतिकर्मतत्कृत्वा, अथवा तदनन्तरमालोचनामपि कृत्वा, यदि वा तत्परं यत्प्रतिक्रमणं तदपि कृत्वा अथवा तदनन्तरं यत्कृतिकर्म द्विभेदंक्षामणादाक्तनं परं चेत्यर्थः । तदपि कृत्वा पाठान्तरं तिविहं वेति मूलकृतिकमपिक्षया त्रिविधं वा कृतिकर्मकृत्वा, अथवा कायोत्सर्ग चरमं षण्मासिकं कृत्वा परिज्ञा प्रत्याख्यानंतामपि वा कृत्वा । अत्रायं विधिः । सर्वे साधवश्वरमंकायोत्सर्गवसतावागत्य गुरुसमीपे वन्दनकं कृत्वा सर्वोत्तमश्चज्येष्ठ आलोच्य सर्वे प्रत्याख्यानं गृह्णन्ति । अथवा सर्वमावश्यकं कृत्वा एकां च स्तुतिं दत्त्वा शेषे द्वे स्तुती कृत्वाशेषं, गुरुसकाशे कुर्वन्ति ।। तदेवमुक्तं देशत आवश्यकस्य करणमधुनासर्वतः करणमाह[भा.६८१) थुतिमंगलंचकाउंआगमन होतिअभिनिसिज्जातो ।
बितियपदे भयणाऊ, गिलाणमादीसुकायब्वा ।। वृ- अथवा प्रत्याख्यानं, तदनन्तरं स्तुति मङ्गलं च स्तुतित्रयाकर्षणरहूपं तत्र गत्वा अभिशय्यात
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org