________________
उद्देशक : १, मूलं : १४, [भा. ४५५ ]
१६१
किं मम
समभारियातो तस्स गच्छतो सुकठाणेसुं किती उवठितो भाइ, एगं भंडिं दाउं वच्च, उयारणविक्खेवेण मुक्खमरुगो भाइ उयारिताए एकक्कातो वीसइमं भागं गण्हसु, सुकिएण तस्स सव्वभंडीतो उयारिता, एक्केकातो वीसइमी भागो गहितो, मरुगसरिच्छा अगीया, सुंकियसरिसी गुरु, अहवा निहिदिट्टंतो कज्जा कज्जे जयमाणा जयमाणासु, एक्केण वाणिएण निही उक्खणिती, तं अणेहिं नाउं निवेइयं वणिओ दंडितो नही य से हडी, एवं मरुएणवि निही दिट्टो, रणो निवेइओ, रणो पुच्छितो, तेन सव्वं कहियं, मरुगां पूइतो निहीवि से दिक्खिणादिन्नी, एवं जो कज्जे जयणागारी तस्स सव्वं मरुगरसेव मुइ, जो कजे अजयणागारी अकजे य जयणागारी य अजयणागारी य, एतेसु वणिगस्सेव पच्छितं दिजइ, नवरं कज्जे अजयणाकारिस्स लघुतरं दिजइ एतदेवाह -
[ भा. ४५६ ]
वणिमरुगनिही व पुनो, दिठता तत्थ होति कायव्या ।
गीयत्थमगीयाण य उवणयणं तेहिं कायव्वं ।।
वृ-गीतार्थानामगीतार्थानां च विषये वणिक्मरुकनिधयः पुनः दृष्टांता भवंति, कर्त्तव्याः, तत्र वणिजा गीतार्थानामुपनयनं कर्त्तव्यं, मरुकेनागीतार्थानां एवमेतच्चानंतरमेव भावितं, तत्र वणिग्मरुकदृष्टांतावेव भावयति ।
[भा. ४५७]
वीस वीसं भंडी वणिमरुसव्या य तुल्लभंडातो । वीसइ भागं सुकं मरुगसरित्थो इहमगीतो ।।
वृ- वणिजा मरुकेण च प्रत्येकं विंशतिविंशतिभांड्यो गंत्र्यः कृताः, कथं भूता इत्याह, सर्वास्तुल्यभंडाः तुल्यक्रयाणकाः तत्र शौल्किको विंशतितमां भागः प्रत्येकमेकैकं विंशतितमं भागं याचितवान्, वणिक्एकां भांडीमेव दत्तवान्, मरुस्तु प्रत्येकं प्रत्येकं भंडीभ्य एकैकं विंशतितमं भागं, अत्र वणिकसदृशी गीतार्थो, मरुकसदृशः पुनरिह अगीतांऽगीतार्थः, अथवा कार्याकार्येषु यतनायतनयोर्निधिलाभे यौ वणिग्मरुको दृष्टांतौ कर्त्तव्यों, तथा चाह, अथवा वणिमरुगय निहिलंभ निवेइए वणिय दंडो ।
[भा. ४५८ ]
-
मरुए पूय विसज्जण इय कज्जमकज्ज जयमजओ ।।
वृ- अथवेति प्रकारांतरे एतच्चप्रकारांतरमिदं पूर्वं गीतार्थागातार्थयोवणिग्मरुकदृष्टांतावुक्ताविदानीं तु कार्याकार्येषु यतनायामयतनायां च निधिलाभोपलिक्षितौ वणिग्मरुकदृष्टांतावुच्येते, इति, वणिजा निधिलाभे अनिवेदिते वणिजो राज्ञा दंडः कृतः, मरुकेणनिधिलाभे निवेदिते तस्मिन् मरुके राज्ञा पूजा कृता, विसर्जनं च प्रदानं च निधिः मस्काय कृतं इत्येवममुना दृष्टांतेन कार्यमकार्यं वाऽधिकृत्य यतमानोऽयतमानश्चोपनेतव्यः, यः कार्ये यतनाकारी, समरुक इव पूज्यः, सर्वमपि च तस्य प्रायश्चित्तं मुच्यते, कार्ये अयतनाकारी अकार्ये यतनाकारी अकार्ये यतनाकारी च वणिगिव दंड्यते नवरं कार्येऽयतनाकारिणः स्तोको दंड:, अथवा यदधस्तादवाचि आचार्यस्य सर्वमुच्यते, किमिति वा शेषाः साधवः सर्वं प्रायश्चित्तं बाह्यं अत्र निधिदृष्टांतस्तथा चाह
[भा. ४५९ ]
मरुयसमाणो उ, गुरू मुच्चइ पुव्वंपि सव्वं से । साहू वणिउव जहा, वाहिजइ सव्वपच्छित्तं ।।
वृ- कथानकं प्रागुक्तमेव उपनयनस्त्वन्यथा, यथा मरुको निधिलाभनिवेदनेन राज्ञो अनुग्रहं कृतवान्
2111
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org