Page Text
________________
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१-१/१४ पंचदिनादिकासु नवदिन पर्यंतासु द्वायोरेव रूपयोरसंभवात्, दशादिकासु चतुर्दशदिन पर्यंतासु द्विहीनरूपतायां शून्यतापत्तेः, यदिवा यत्सु स्थापनास्वारोपणासु चैकदिनादिषु चतुर्दिनपर्यंतासु पंचभिर्भागमुपरितनोगशिर्न दद्यात्स्तोकत्वात्, तत्रतासुस्थापनास्वारोपणासुचैको मासोद्रष्टव्यः ।। दिनाउ ते चैवत्ति-दिनान्यपि तान्येव यान्युपात्तानि न पुनर्माससंख्यां द्विरूपसहितां कृत्वा पंचभिश्च गुणयित्वा दिनान्यानेतव्यानीति भावः, अथ कियंतो दिवसाः स्थापनायामारोपणायां च प्रागुक्तकरणमंतरणेव मेवेकस्मान्मासात्प्रतिपत्तच्याः । तत्र आहे - [भा.३७९) एकादीया दिवसा नायव्या जाव होति चउदसओ |
एकातो मासातो निष्फन्ना परतो दुगहीना ।। - एकस्मान्मासात निष्पन्ना दिवसा एकादयो ज्ञातव्या, यावत्त चतुर्दश भवंति, किमुक्तं भवति, एकदिनादिकाश्चतुर्दशदिनपर्यंताः स्थापना आरोपणाश्च दिवसा पंचहिं भइया, इत्यादि करणप्रयोगमंतरणैवमेव एकस्मान्मासात्प्रतिपत्तव्या इति, परतोदुगहीणत्ति, परत: पंचदशदिनादिकासु स्थापनास्वारोपणासुचदुगहीणत्ति पदैकदेशेपदसमुदायोपचारात्दिवसा, पंचहिंभइया,दुरूवहीना इति करणतोमासाः प्रत्येतव्याः, तत्रैव प्रकारांतरमाह - [भा.३८०] जइवा रूवहीने कयंमि होज्जा जहिंतु आगासं ।।
तत्थविएगोमासो, दिवसोतेचेवदोपहंपि ।। वृ- यदिवतिप्रकारांतरणतच्चप्रकारांतरमिदंपूर्वदशदिनादिकासुचतुर्दशदिनपर्यतासुद्विरूपहीनतया एवासंभवत एको मास उक्तो, यदिवा भवतु तत्र द्विरूपहीनता तथाप्येतत् करणवशात्तत्रैको मासः प्रतिपत्तव्य इति, तदेव करणमाह ।। दुरूवहीने इत्यादि यत्र यासु दशदिनादिकासु चतुर्दशदिनपर्यंतासु पंचभिर्भागहतेयल्लब्धं,तस्मिन् द्विरूपहीने कृतेसतिभवेदाकाशंशून्यं, तत्राप्येको मासोद्रष्टव्यः, दिवसा अपिद्वयानांस्थापनाऽरोपणानांतएवज्ञेया, येउपात्तानतुप्रागुक्तकरणवशतोमाससंख्यातआनेतव्या इतिभावः ।अथयत्रोत्कृष्टा स्थापनारोपणावा तत्रस्थापनारोपणाभ्यामेवपणांमासानां परिपूर्णभवनात् ठवणारोवणदिवसे माणाउ विसोहइत्तु जं सेसमित्यादि करणं न प्रवर्तते, तदप्रवृत्ती च कथं संचयमाससंकलनं कर्त्तव्य तत आह - भा.३८१] उक्कोसा रुवणाणमासा जे होतिकरणनिद्दिष्ट्वा ।।
तेठवणामासजुयासंचयमासाउसव्यासिं ।। वृ- सर्वासामुत्कृष्टानामागेपणानां ये मासा भवंति, करणनिर्दिष्टाः दिवसा पंचहिं भइया इत्यादिना आरोपणाकरणेन निर्दिष्टास्ते स्थापनामासयुताः स्थापनायां ये करणवशतो लब्धा मासाः संयुक्ताः संचयमासा द्रष्टव्याः, यथा विशिकायां स्थापनायां षष्टदिनशतायामारोपणायां द्वात्रिशन्मासाः तथाहि स्थापनायां द्वौ मासौलब्धौ, तौ च प्रागेवभावितो, आरोपणायाः पंचभिर्भागो हियते, लब्धा द्वात्रिंशत् सा द्विरूपहीना क्रियते जाता त्रिशंत् स्थापनामासौ तत्र प्रक्षिप्तावागतं द्वात्रिंशत् प्रतिसेविता मासाः, अथात्रकुतीमासात् किंगृहीतं? उच्यते, द्वौ द्वात्रिंशतःसंचयमासंभ्यःस्थापनामासौशाध्येते, स्थिताः पश्चात्रिंशन्मासाः ततइयमारोपणा त्रिशतामासैनिष्पन्ना त्रिंशत्तमाचेति त्रिंशद्भागाः क्रियते, आगत एककस्मिन् भागे एकैको मासः,तत्रप्रथमोभागः पंचदशभिर्गुण्यते, जाता पंचदश,शेषा एकोनत्रिंशत् पंचभिर्गुण्यते, जातं पंचचत्वारिंशत्शतं उभयमीलने षष्टं शतं । तत्र स्थापनादिवसा विंशतिः प्रक्षिप्ता
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003372 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 36 Vyavahar ChhedSutra 3 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 1046 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 36, & agam_vyavahara |
| File Size | 21 MB |