________________
११३
रदशक ः १, मूलं: १०, [भा. ३२८] अलीकभाषणहतो गगादेर्निर्मूलकाषंकर्पणात् उक्तंचरागाद्वा द्वेषाद्वा मोहाद्वा वाक्यमुच्यते ह्यनृतं; यस्यतुनैते दोपास्तस्यानृतकारणं किंस्यात् ।
ननु यद्यप्येवं तथापि विषमाणि खलु प्रतिसंवनावस्तूनि विषमेपुच प्रतिसेवनावस्तुपु कथं तुल्यं प्रायश्चित्तमिति तत्राह - [भा.३२९] कामविसमावत्थूतुल्ला सोही तहावि खलु तेसिं:
पंचवणितिपंचखरा अतुल्लमुल्लाय आहरणं । वृ- काममित्यनुमतौ, काममनुमन्यामहे विषमाणि वस्तूनि प्रतिसेवनालक्षणानि, तथापि खलु निश्चितंतेषांशुद्धिस्तुल्याभवति प्रतिसेवकभेदात्, एकत्र ह्यगीतार्थः प्रतिसेवकोऽन्यत्र गीतार्थःतथाचात्र पंचवणिजां पंचानां वणिजां । त्रिपंच खराः पंचदश गर्दभाः, पंचवणिजि पंचखराः कथंभूता इत्याह . अतुल्यमूल्या अतुल्यमसदृशं मूल्यं येषां ते, आहरणं दृष्टांतः पंचवणिया समभागसामाइया ववहरति, तेसिं पन्नरस खरा लाभतो जाता, ते विसमभारवाहित्तेण विसममोल्लत्तेण व समं विभइडमवाएंता भंडिउमारद्धा, ततो ते एकस्य बुद्धिमतस्स समीवमुवट्टिया, तेन खराण मुलं पुच्छिया तेहिं कहियं, ततो भणति समं विभयामित्ति,धीरा होह,माझंडेह, ततोतेन एक्को खरोसट्ठिमोल्लो एकस्यवाणियगस्स दिनो दोनि खरा पत्तेयं तीसमो लाबिइयस्सदिणा, तिण्हं खराणं पत्तेयं वीसंवीसं मोल्लं तइयस्स दिन्ना, चउण्हं खराणं पत्तेयं पन्नरस २ मोल्लं ते चउत्थगस्स वाणि यगस्य दिना पंचखरा पत्तेयं वार समोल्ला ते पंचमस्स वाणियगस्स दिनाएतदेवाहभा.३३०] विनिउत्तभंडभंडणमा भंडह तत्थ एगोसडीओ,
दोतीस तिन्निवीसचउ पन्नरस पंचबारसग । वृ-पंचानां वणिजांसमभागसामाजिकानां विनियुक्तभांडानां विनियुक्तं व्यापारितंभांडंक्रयाणकं यैस्ते तथातेषांपंचदश खरा अभूवन्निति वाक्यशेपः,तेचविषमभावाहिनो विपममूल्याश्चततो यद्यपि समविभागेन विभज्यमानरूपास्त्रयस्त्रयोभवंति तथाप्यतुल्यमूल्याइति, परस्परभंडनमभूत् तत्रएकोपगे मध्यस्थः समागत्य ब्रूते, मा भंडयताहं समविभागेन विभज्य दास्यामीति, तत्रैकः पठिकः पष्ठिमूल्य एकस्य दत्त इति वाक्यशेषः, एवं द्वौ त्रिंशन्मूल्यौ द्वितीयस्य त्रयो विंशतिमूल्यास्तृतीयस्य, चत्वारः पंचदशमूल्याः चतुर्थस्य पंच द्वादशमूल्याः पंचमस्य, यथा तेषां पंचानां वणिजां पंचदश खराः परस्परमतुल्य मूल्यतया विभिन्नास्तथा केनापि विभज्य दत्ता, यथा तुल्या लाभप्राप्तिर्भवति, तथा साधूनामपि गीतार्थादिभेदानामनेकविधानामागमव्यवहारिणाश्रुत व्यवहारिणा वा तथा कंचनापि रासभस्थानीया मासा विभज्य दीयंते; यथा तुल्या विशोधिर्भवति इति एतदेवाह[भा.३३१] कुसलविभागसरिसउगुरुसाहूय होति वणियावा;
रासभसमा यमासा, मोल्लं पुनरागदोसार। वृ- कुसलो विभागे कुसलविभागः, राजदंतादित्वाभ्युपगमात् कुशलशब्दस्य पूर्वनिपातः तेन सदृशकस्तुल्यो गुरुरागमव्यवहारी श्रुतव्यवहारी वासाधवश्च भवंति वणिजइव वणिजतुल्याः, वा शब्द उपमानार्थः वा विकल्पोपमानयो रिति वचनात, रासभसमश्चमासा मूल्यं पुन सगद्वेपावेव तु शब्द एक्कारार्थः तथाहि यथा रासभद्रव्यगुणवृद्धिहानितो मूल्यस्य वृद्धिहानी तथा रागद्वेषवृद्धिहानिकृते
12118
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org