Page Text
________________
१४२
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -२-१/३४
अन्नद्दव्वपरो खलु, दुपएसियमाइणो तस्स ।। वृ-द्रव्यपरो द्विधा, तद्यथा-तव्यपरोऽन्यद्रव्यपरश्च । तत्र 'अणोः' परमाणु पुद्गलस्यापरः परमाणुपुद्गलः परतया चिन्त्यमानस्तव्यपरोभवति । तस्यैव' परमाणुपुद्गलस्य द्विप्रदेशिकादयः स्कन्धाः परतया चिन्त्यमाना अन्यद्रव्यपरा भवन्ति ।। [भा.२७२१] एमेव य खंधाण वि, तद्दव्यपरा उ तुलसंघाया।
जे उ अतुल्लपएसा, अणू य तस्सऽन्नदव्वपरा ॥ वृ-'एवमेव च परमाणुपुद्गलवद्व्यणुकप्रभृतीनां स्कन्धानामपिये'तुल्यसङ्घाताः' परस्परं समानप्रदेशसङ्ख्याकाः स्कन्धास्तेतद्रव्यपराः, ये पुनः 'अतुल्यप्रदेशाः' विसद्दशप्रदेशसङ्ख्याकाः स्कन्धाः 'अणवश्च' एकाणुकास्ते सर्वेऽप्यन्यद्रव्यपरा भवन्ति । तद्यथा-व्यणुकस्कन्धो व्यणुकस्कन्धस्य तद्दव्यपरः, त्र्यणुकादयस्तु स्कन्धाः परमाणवश्च तस्यान्यद्रव्यपराः; एवं त्र्यणुकादयोऽप्यनन्ताणुकपर्यन्ताः स्कन्धाः परस्परंतुल्यप्रदेशसङ्ख्याकास्तव्यपराः, विसध्शप्रदेशसङ्ख्याकास्त्वन्यद्रव्यपरा मन्तव्याः, यावत् सर्वोत्कृष्टाणुको महास्कन्धः ।।
अथ क्षेत्र-कालपरौ प्रतिपादयति[भा.२७२२] एगपएसोगाढादि खेत्ते एमेव जा असंखेजा।
एगसमयाइठिइणो, कालम्मि विजा असंखेजा ।। वृ-'क्षेत्रे क्षेत्रविषयेऽपिपरद्वारे चिन्त्यमाने एवमेव तत्क्षेत्रपरा-ऽन्यक्षेत्रपरभेदेन पुद्गला एकप्रदेशावगाढादयोऽसङ्घयेयप्रदेशावगाढंयावद्रष्टव्याः । तद्यथा-एकप्रदेशावगाढः परमाणुः स्कन्धो वा एकप्रदेशावगाढस्य तक्षेत्रपरः, द्वित्रिप्रदेशावगाढादयः पुनस्तस्यान्यक्षेत्रपराः; तथा द्विप्रदेशावगाढः स्कन्धो द्विप्रदेशावगाढस्य स्कन्धस्य तक्षेत्रपरः, एकत्र्यादिप्रदेशावगाढास्तु तस्यान्यक्षेत्रपराः; एवं विस्तरेण सर्वाऽवगाहना द्रष्टव्या । कालेऽप्येकसमयादिस्थितयः पुद्गला यावदसङ्ख्येयसमयस्थितयस्तावत् तत्कालपरा-ऽन्यकालपरभेदाद्वक्तव्याः-तत्रैकसमयस्थितिकानां पुद्गलानामेकसमयस्थितिकास्तकालपराः, द्वित्र्यादिसमयस्थितिकाः पुनरन्यकालपराः; एवं यावदसङ्ग्येयोत्सर्पिण्यवसर्पिणीगतासङ्खयेयसमयस्थितिकानां पुद्गलानां तावत्सङ्ख्याकसमयस्थितिकाएव तत्कालपराः,शेषास्वेकसमयस्थितिकादयः सर्वेऽप्यन्यकालपराअवसातव्याः।। अथादेशपरं व्याचष्टे[भा.२७२३] भोअण-पेसणमादीसु एगखित्तट्टियं तुजं पच्छा।
आदिसइ मुंज कुणसुव, आएसपरो हवइ एस ।। वृ-भोजन-प्रतीतं प्रेषणं व्यापारणं तदादिषु कार्येषु कञ्चन पुरुषमेकस्मिन् क्षेत्रे स्थितमपि 'पश्चात्' पर्यन्ते आदिशति-यथा 'भुत्व' भोजनं विदेहि, 'कुरु वा' कृष्यादिकर्म विधेहि, एष आदेशपरो भवति, आदेश:-आज्ञपनं तदाश्रित्य परः-पाश्चात्य आदेशपर इति व्युत्पत्तेः ॥
अथ क्रमपरमाह[भा.२७२४] दवाइ कमो चउहा, दव्वे परमाणुमाइ जाऽनंतं । ।
__एगुत्तरवुडीए, विवटियाणं परो होइ॥ क्रमः परिपाटीरित्येकोऽर्थः, तमाश्रित्यपरःक्रमपरः ।सचतुर्द्धा-द्रव्य-क्षेत्र काल-भावभेदात्।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003371 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 35 Bruhatkalpa ChhedSutra 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 1500 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 35, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 29 MB |