________________
१२०
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -२-१/३२
वा तत्र निर्गम-प्रवेशपथे भवेयुः तेषां हस्त-पादाधुपघातो भवेत् । तथा भक्त-भोजनं तत्रावष्वष्कणादयो दोषाः । तथा पृथिव्युदकाग्निबीजानां विराधना । “अवहन्ने"ति उदूखलं तत्र बीजकार्य कण्डयन्त्यः स्त्रियः श्रङ्गारगीतानि गायेयुः तदाकर्णने विश्रोतसिका समुत्पद्यते इति द्वारगाथसमासार्थः ॥अथ विस्तरार्थं प्रतिद्वारमभिधित्सुराह[भा.२६३४] सालाए कम्मकरा, घोडा पेसा य दास गोवाला।
पेह पवंचुडुंचय, असहण कलहोय निच्छुभणं ।। वृ- गृहपतेः शालायां ये 'कर्मकराः' मृतकाः, ये च 'घोटाः' चट्टाः, 'प्रेष्याः' प्रेषणयोग्या आज्ञप्तिकरा इत्यर्थः, 'दासाः' गृहजातकाःक्रीता वा, गोपालाः' प्रतीताः । एते शालायां तिष्ठन्तः शयाना वा प्रेक्षां' प्रत्युपेक्षणां कुर्वाणानां साधूनां प्रपञ्चं कुर्वन्ति, तथैव प्रत्युपेक्षन्ते इत्यर्थः । यद्वा प्रपञ्चो नाम-उपहासवचनम्-अहो ! बहवः प्राणजातीया एतेषु चीवरेषु पतिता इत्यादि । सूत्रार्थपरावर्तनादौ वा उड्डञ्चकाः' उद्वेटकास्तान् कुर्वन्ति, आलापकान् कर्णाघाटकेन पठित्वा तथैवोच्चरन्तीत्यर्थः । तत्र कश्चिदसहनः साधुस्तैः कर्मकरादिभिसह कलहंकरोति तत्रास्थिभङ्गादयो दोषाः । स च गृहपतिस्तैः कर्मकरादिभिरुत्तेजितःसाधून निष्काशयेत्। निष्काशितानांच वसत्यर्थं पर्यटतां लोको ब्रूयात्-याध्शममीषां चेष्टितं तागेवामीषां फलमुपनतमित्यादि ।। किञ्च[भा.२६३५] आवासग सज्झाए, पडिलेहण भुंजणेय भासा य ।
उच्चारे पासवणे, गेलने जे भवे दोसा॥ कृ-आवश्यकस्वाध्यायंप्रतिलेखनांचयदि सागारिकाः पश्यन्तीतिकृत्वा न कुन्ति अविधिना वा कुर्वन्ति तदा तनिष्पन्नं प्रायश्चित्तम् । भोजन-समुद्देशनंतन मण्डल्यां तुम्बकेषुवा क्रियमाणं दृष्ट्वा सागारिका जुगुप्सां कुर्युः । “भास"त्ति संयतभाषाः श्रुत्वा सागारिका गृह्णीयुः । उच्चारं प्रश्रवणं वा क्रियमाणं दृष्ट्वा प्रपञ्चादिकं कुर्वन्ति । अथतयोनिरोधः क्रियते ततआत्मविराधना। ग्लानो वा कश्चिद् भवेत् स सागारिकेषु पश्यत्सु महत्या दुःखासिकया तिष्ठति, ततस्तस्य या परितापना तनिष्पनं प्रायश्चित्तम् । एवमावश्यकादिषु ये यत्र दोषाः सम्भवन्तिते तत्र वक्तव्या इति शेषः । तथा[मा.२६३६] आहारे नीहारे, भासादोसे य चोदनमचोदे ।
किड्डासुय विकहासुय, वाउलियाणं कओझाओ। वृ- आहारे नीहारे च दोषविभाषा यथाऽनन्तरगाथायाम् । “भासादोसे य"त्ति ढङ्करभाषाभिर्भाष्यमाणाभिरकाय-योजन-वणिजादयो दोषाः 1 "चोदणं"ति यदि साधूनां सामाचारीषु सीदतांनोदना क्रियतेतदा सागारिकास्तथैव प्रपञ्चं कुर्युः । “अचोए"त्तिअनोदयतां तुसामाचारीभङ्गो भवेत्, आज्ञा-ऽनवस्थादयश्च दोषाः । तथा ते कर्मकरादयस्तत्र नानाविधाभि क्रीडाभिःक्रीडन्ति, स्त्रीकाप्रभृतिकाश्च विविधाः कथाः कथयन्ति, तासुचयथाक्रमं विलोक्यमानासु श्रूयमाणासुचव्याकुलितानां साधूनां कुतः स्वाध्यायो भविष्यति? ॥गतं प्रत्यपायद्वारम् । अथ वैक्रियद्वारमपावृतद्वारं चाह[भा.२६३७] वदामि उप्पलज्जं, अकालपरिसडियपेहुणकलावं।
धम्मं किह णुन काहिइ, कन्ना जस्सेत्तिया विद्धा ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org