________________
नमो नम निम्मल दंसणस्स पंचम गणधर श्री सुधर्मास्वामिने नमः
३५ / २ बृहत्कल्प - छेदसूत्रम्
मटीकं
[द्वितीयं छेद सूत्रम् ]
उद्देशक : -१ - मू. ८-- - ५० पर्यान्ताः + उद्देशक : २, + उद्देशक :- ३- मू. ९६ पर्यन्तः
[ भद्रबाहुस्वामि रचितं मूलं + (स्वोपज्ञनिर्युक्तियुक्तं ) संघदासगणि विरचितं भाष्यं एवं मलयगिरि क्षेमकीर्ति आचार्याभ्याम् विरचिता वृत्तिः ]
३
मू. (८) से गामंसि वा जाव रायहाणिसि वा सपरिक्खेवंसि अबाहिरियंसि कप्पइ निग्गंधीणं हेमंत - म्हासु दो मासा वत्थए ॥
वृ- अस्यापि व्याख्या प्राग्वत् । नवरमबाहिरिके क्षेत्रे कल्पते निर्ग्रन्थीनां हेमन्त ग्रीष्मेषु द्वौ मासौ वस्तुमिति ॥ अथ भाष्यविस्तरः
[ भा. २०४७]
एसेव कमो नियमा, निग्गंथीणं पि होइ नायव्वो ।
नातं, तमहं वोच्छं समासेणं ॥
वृ- 'एष एव ' निर्ग्रन्थसूत्रोक्तः “पव्वज्जा सिक्खापय" इत्यादिकः क्रमो नियमाद् निर्ग्रन्थीनामपि ज्ञातव्यो भवति । यत् पुनः अत्र विहारद्वारे नानात्वं तदहं वक्ष्ये समासेन ॥
प्रतिज्ञातमेव निर्वाहयति
[भा. २०४८]
निग्गंथीणं गणहरपरूवणा खेत्तमग्गणा चेव । वसही वियार गच्छस्स आणणा वारए चेव ॥
[ भा. २०४९ ] भत्तट्ठणाए य विही, पडिनीए भिक्खनिग्गमे चैव । निग्गंथाणं मासो, कम्हा तासिं दुवे मासा ॥
कृ-निर्ग्रन्थीनां यो गणधर :- गच्छवर्त्तापकस्तस्य प्ररूपणा कर्त्तव्या । ततः क्षेत्रस्य संयतीप्रायोग्यस्य मार्गणा - प्रत्युपेक्षणा वक्तव्या । ततस्तासां योग्या वसतिर्विचारभूमिश्च । ततः 'गच्छस्य' संयतीगणस्य आनयना । ततः 'वारकः' घटस्तत्स्वरूपम् । तदनन्तरं भक्तार्थना - समुद्देशनं तस्याः 'विधिः ' व्यवस्था । ततः प्रत्यनीककृतोपद्रवतो यथा निवारणम् । ततो भिक्षायां निर्गमः । ततो निर्ग्रन्थानां कस्मादेको मासः ? तासां च कस्माद् द्वौ मासौ ? । एतानि द्वाराणि वक्तव्यानीति द्वारगाथाद्वयसमुदायार्थः । अथावयवार्थं प्रतिद्वारमाह
[ भा. २०५० ] पियधम्मे दढधम्मे, संविग्गेऽवज्ज ओय-तेयस्सी ।
संगहुवग्गकुसले, सुत्तत्थविऊ गणाहिवई ॥
वृ- प्रियः - इष्ट धर्म - श्रुत चारित्ररूपो यस्य स प्रियधर्मा । यस्तु तस्मिन्नेव धर्मे ढो
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
