________________
४००
ततः को दोषः ? इत्याह[भा. १५७८ ]
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् - १-१/६
सद्धाभंगोऽनुग्गाहियम्मि ठवणाइया भवे दोसा । घरचेइय आयरिए, कयवयगमणं च गृहणं च ॥
वृ- अथानुग्राहिते पात्रके प्रयान्ति ततश्चैत्यानि वन्दमानान् दृष्ट्वा कोऽपि धर्मश्रद्धावान् भक्तपानेन निमन्त्रयेत् तदा यदि भाजनं नास्तीति कृत्वा न गृह्यते ततः श्रद्धाङ्गस्तस्योपजायते । अथ ब्रुवते 'पात्रकं गृहीत्वा यावद् यवमाच्छामस्तानवदेवमेव तिष्ठतु' ततः स्थापनादयो दोषा भवेयुः । तस्मादुद्ग्राहणीयं पात्रकम् । जिनगृहेषु च वृन्देन सर्वेऽपि चैत्यादिन वन्दित्वा गृहचैत्यवन्दनार्थमाचार्येण कतिपयैः साधुभिरुद्रहातपात्रकैः समं गमनं कर्त्तव्यम् । तत्र यदि श्रावकः प्राशुकेन भक्त - पानेन निमन्त्रयेत् ततो ग्रहणमपि तस्य कर्त्तव्यम् ॥ आह कानि पुनः कुलानि चैत्यवन्दनं विदधानास्ते दर्शयन्ति ? उच्यते
[भा. १५७९]
दाने अभिगम स, सम्पत्ते खलु तहेव मिच्छत्ते । मामाए अचियत्ते, कुलाइँ दाईति गीयत्था ॥
वृ- यथाभद्रको दानरुचि दानश्राद्धः । सम्यग्द्दष्टिर्गृहीताणुव्रतोऽभिगमश्राद्धः । “सम्मत्ते" त्ति अविरतसम्यग्दृष्टिः । “मिच्छत्ते "त्ति आभिग्रहिकमिथ्याष्टिः । 'मामाको नाम' ईष्यालुतया 'हे श्रमण ! मा मदीयं गृहमायासीः' इति ब्रवीति । यस्त्वीष्यार्लुतयैव साधुषु गृहं प्रविशत्सु महदप्रीतिकं स्वचेतसि करोति वाचा न किमपि ब्रूते एष देशीभाषया च किं कुर्वन्ति ? इत्याह
[भा. १५८० ] दाने अभिगम सहे, सम्मत्ते खलु तहेव मिच्छत्ते । मामाए अचियत्ते, कुलाइँ ठाविंति गीयत्था ॥
वृ- एतानि कुलानि स्थापयन्ति गीतार्थाः, 'अमीषु प्रवेष्टव्यम्, अमीषु तु न' इति व्यवस्थापयन्तीत्यर्थः ॥ अथ न स्थापयन्ति तदा किम् ? इत्याह
[भा. १५८१]
दाने अभिगम सड्ढे, सम्मत्ते खलु तहेव मिच्छत्ते । मानाए अचियत्ते, कुलाई अठवंति चउगुरुगा ॥
वृ- एतानि कुलान्यस्थापयतश्चत्वारो गुरुकाः प्रायश्चित्तम् ।। यत एवमतः[भा. १५८२] कयउस्सग्गाऽऽमंतण, अपुच्छणे अकहिएगयर दोसा । ठवणकुलाण ठेवणं, पविसइ गीयत्थसंघाडो |
कृ 'उत्सर्गे चैत्यवन्दनंविधायागतानामैर्यापथिकीकायोत्सर्गेकृते यद्वा “उस्सग्ग "त्ति आवश्यके कृते सर्वेऽपि साधवो गीतार्थैरामन्त्रणीयाः- आर्या ! आगच्छत, क्षमाश्रमणाः स्थापनां प्रवर्त्तयिष्यन्ति । इत्तमुक्ते सर्वेऽ प्यागम्य गुरुपदकमलमभिवन्द्य रचिताञ्जलयस्तिष्ठन्ति । तत आचार्यै क्षेत्रप्रत्युपेक्षकाः प्रष्टव्याः कथयत कानि कुलानि प्रवेष्टव्यानि ? कानिवान ? इति । ततस्तैरपि क्षेत्रप्रत्युपेक्षकैर्विधिवत् कथनीयम् । यद्याचार्या क्षेत्रप्रत्युपेक्षकान् न पृच्छन्ति तेवा पृष्टाः सन्तो न कथयन्ति, ततस्तेषु प्रविशतां ये संयमा-ऽऽत्मविराधनादयो दोषास्तान् 'एकतरे' सूरयः क्षेत्रप्रत्युपेक्षका वा प्राप्नुवन्ति । ततः कथिते सति यान्यभिगृहीतमिथ्यात्व-मामाका-ऽचियत्तानि तानि सर्वथैव स्थाप्यानि यथानैतेषु केनापि प्रवेष्टव्यम् । यानि तु दानश्राद्धादीनि स्थापनाकुलानि तेषामपि स्थापनं कर्त्तव्यम् । कथम्? इत्याह- प्रविशति एक एव गीतार्थसङ्घाटको गुर्वादिवैयावृत्त्यकरस्तेषु ।। इदमेव भावयति
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org