________________
३९२
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -१-१/६ न विधेया। कः पुनः पृच्छायां विधि? इत्याह[भा.१५३८] जत्तो पाए खेत्तं, गया उ पडिलेहगा ततो पाए।
सागारियस्स भावं, तनुइंति गुरू इमेहिं तु ।। कृ-'यतः प्रगे' यतो दिनादारभ्य क्षेत्रप्रत्युपेक्षका गताः 'ततः प्रग' ततः प्रभृति सागारिकस्य 'भाव' प्रतिबन्धं 'तनूकुर्वन्ति' हानि प्रापयन्ति 'गुरवः' आचार्या एभिर्वचनैः ॥ तान्येवाह[भा.१५३९] उच्छू वोलिंति वई, तुंबीओ जायपुत्तभंडाओ।
वसहा जायत्थामा, गामा पव्वायचिक्खल्ला ॥ [भा.१५४०] अप्पोदगा य मग्गा, वसुहा वि य पक्कमट्टिया जाया।
अन्नोक्ता पंथा, विहरणकालो सुविहियाणं ।। वृ. इह पूर्वं शरदादिर्विहारो भवतीत्युक्तम्, अत- शरत्कालमेवाङ्गीकृत्याभिधीयते-इक्षवः 'वोलयन्ति व्यतिक्रामन्ति वृति स्वपरिक्षेपरूपाम्, तुम्ब्यश्च ‘जातपुत्रभाण्डाः समुत्पन्नतुम्बकाः, तथा वृषभा जातस्थामानः, ग्रामाः प्रम्लानचिक्खल्लाः, अल्पोदकाच मार्गा, वसुधाऽपि च पक्वमृत्तिकाजाता, अन्यैः-पथिकादिभिरुक्रान्ताः-शुन्नाः पन्थानः सम्प्रति वर्तन्ते, अतोविहरणकालः सुविहितानाम् । एतद् गाथाद्वयं शय्यातरस्य शृण्वतोगुरवश्वङ्क्रमणं कुर्वन्तः पठन्ति । ततः शय्यातरोब्रूयात्-भगवन् ! किमिदानीं यूयंगमनोत्सुकाः? गुरवः प्राहुः-बाढम्, गन्तुकामा वयम्, प्रेषिताश्वास्माभि क्षेत्रान्तरं प्रत्युपेक्षितुं साधवः । इत्थमन्तराऽन्तरा प्रज्ञाप्यमानानां शय्यातरमानुषाणां व्यवच्छिद्यते स्नेहानुबन्धः । ततः[भा.१५४१] आवासगकयनियमा, कल्लं गच्छामु तो उ आयरिया।
सपरजनं सागरियं, वाहेउं दिति अनुसद्धिं ॥ वृ-आवश्यक-प्रतिक्रमणंतदेवावश्यमनुष्ठेत्वाद् नियमः स कृतो यैस्ते कृतावश्यकनियमाः । गाथायां प्राक्तत्वादावश्यकशब्दस्यपूर्वनिपातः। “कल्लंगच्छामु"त्ति "वर्तमानासन्ने वर्तमाना" इतिवचनात् 'कल्ये' प्रभाते गमिष्याम इति मत्वा तत आचार्या 'सपरिजन' सकुटुम्बं सागारिकं व्याहृत्य ददति अनुशिष्टिं धर्मकथां कुर्वन्तीत्यर्थः । ततः[भा.१५४२] पव्वज सावओवा, सणसहो जहन्नओ वसहि ।
जोगम्भिवट्टमाणे, अमुगं वेलं गमिस्सामो ।। वृ-सशय्यातरोधर्मकथां श्रुत्वा कदाचित्प्रव्रज्यांप्रतिपद्यते।अथप्रव्रज्यांप्रतिपत्तुमशक्तस्ततः 'श्रावको भवति' देशविरतिं प्रतिपद्यते । अथ तामप्यङ्गीकर्तुमक्षमस्ततः 'दर्शनश्राद्धः' अविरतसम्यग्दृष्टिर्भवति । अथ दर्शनमप्युररीकर्तुं नोत्सहते ततो जघन्यतोऽवश्यन्तया वसति साधूनां यथा ददाति तथा प्रज्ञाप्यते । भूयोऽपि धर्मकथां समाप्याचार्या ब्रुवते-योऽसौ योगोगमनायास्मान्प्रेरयति तस्मिन् वर्तमाने सति “अमुगं वेलं"ति सप्तम्यर्थे द्वितीया अमुकस्यां वेलायां गमिष्यामः । इत्थं विकालवेलायां कथयित्वा प्रत्युषसि व्रजन्ति ॥ कथम् ? इत्याह[भा.१५४३] तदुभय सुत्तं पडिलेहणा य उग्गयमणुग्गए वा वि।
पडिच्छाहिगरण तेने, नढे खग्गूड संगारो॥ वृ-'तदुभयं' सूत्रपौरुषीमर्थपौरुषीं च कृत्वा व्रजन्ति। अथ दूरं क्षेत्रं गन्तव्यं ततः सूत्रपौरुषीं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org