Page Text
________________
२५८
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -१-१/१ द्वयमपि “एकैकस्य' आत्मनः परस्य च परस्परोपकारेण यथा भवति तथा गीतार्थः समाचरति। यच्च गीतार्थोऽरक्त-द्विष्टः प्रतिसेवते तत्र नियमादप्रायश्चित्ती भवति।
आह केन पुनः कारणेनाप्रायश्चित्ती? उच्यते[भा.९५८] खेत्तोयं कालोयं, करणमिणं साहओ उवाओऽयं ।
___कत्त त्ति य जोगित्तिय, इय कडजोगी वियाणाहि ॥ ६.यो न रागे न द्वेषे किन्तु तुला-दण्डवद् द्वयोरप मध्ये प्रवर्तते स ओजा भण्यते । क्षेत्रेअध्यादौ ओजाः क्षेत्रौजाः, काले-अवमौदर्यादौ ओजाःकालौजाः, क्षेत्रे काले च प्रतिसेवमानो न राग-द्वेषाभ्यां दूष्यते इत्यर्थः । कथम्? इत्याह-यतःस गीतार्थ करणमिदं' 'सम्यक्कियेयम्, एवं क्रियमाणे महती कर्मनिर्जरा भवति' इति विमृशति।तथा ज्ञान-दर्शन-चारित्राणि साधनीयानि, तेषां च साधकोऽयमुपायः, यद् असंस्तरणे यतनया प्रलम्बसेवनम् । तथा 'कृतयोगी' गीतार्थस कर्तेति च योगीति च भण्यते, "इय" एवं विजानीहि इति नियुक्तिगाथासमासार्थ ।।
अथैनामेव विवृणोति[भा.९५९] ओयब्भूतो खित्ते, काले भावे यजं समायरइ ।
कत्ता उ सो अकोप्पो, जोगीव जहा महावेजो।। वृ-यः 'ओजोभूतः' राग-द्वेषविरहितो गीतार्थ क्षेत्रे' अध्वादौ 'काले दुर्भिक्षादौ 'भावे च' ग्लानत्वादौ प्रलम्बादिप्रतिसेवारूपं यत् किमपि समाचरति सः सम्यक्कियेयम्, साधकोऽयमुपायः' इत्यालोच्यकारी कर्ता 'अकोप्यः' अकोपनीयः, अदूषणीय इत्युक्तंभवति।कइव? इत्याह-'योगीव यथा महावैद्यः' इति, 'यथा' इति दृष्टान्तोपन्यासे, 'योगी' धन्वन्तरि, तेन च विभङ्गज्ञानबलेनाऽऽगामिनि काले प्राचुर्येण रोगसम्भवं दृष्ट्वा अष्टाङ्गायुर्वेदरूपं वैद्यकशास्त्र चक्रे, तच्च यथाम्नायं येनाधीतं स महावैद्य उच्यते । स च आयुर्वेदप्रामाण्येन क्रियां कुर्वाणो 'योगीव'वन्तन्तरिरिव न दूषणभाग् भवति, यथोक्तक्रियाकारिणश्च तस्य तत् चिकित्साकर्म सिध्यतिः एवमत्रापि योगी तीर्थकरः, तदुपदेशानुसारेणोत्सर्गा-ऽपवादाभ्यां यथोक्तां क्रियां कुर्वन् गीतार्थोऽपिन वाच्यतामर्हति ।। अथ “कत्तत्तिय जोगित्तिय" पदद्वयमेव प्रकारान्तरेण व्याख्याति[भा.९६०] अहवण कत्ता सत्था, न तेण कोविज्जती कयं किंचि!
कत्ता इव सो कत्ता, एवं जोगी विनायव्बो॥ - "अहवण"त्ति अखण्डमव्ययं अथवार्थे वर्तते । कर्ता 'शास्ता' तीर्थकर उच्यते । यथा 'तेन' तीर्थकरेण कृतं कार्यं किञ्चिदपि नकोप्यते एवमसावपि गीतार्थो विधिना क्रियां कुर्वन् ‘कर्ता इव' तीर्थकर इवाकोपनीयत्वात् कर्ता द्रष्टव्य । एवं योग्यपि ज्ञातव्यः । किमुक्तं भवति?-यथा तीर्थकरः प्रशस्तमनोवाक्काययोगंप्रयुआनोयोगी भण्यते, एवं गीतार्थोऽप्युत्सर्गाऽपवादबलवेत्ताअपवादक्रियां कुर्वाणोऽपिप्रशस्तमनोवाक्कययोगंप्रयुआनो योगीव ज्ञातव्यः।। एवमाचार्येणोक्ते शिष्यः प्राह[भा.९६१] किं गीयत्थो केवलि, चउविहे जानने य गहणे य।
तुल्ले राग-दोसे, अनंतकायस्स बनणया॥
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003371 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 35 Bruhatkalpa ChhedSutra 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 1500 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 35, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 29 MB |