________________
पीठिका - [भा. ७२२]
इय कइवयाइँ जाणइ, पयाणि पढमिल्लुगुस्सारी ॥
[भा. ७२३] किंपि त्ति अन्नपुट्ठो, पञ्चंतुस्सारणे अवोच्छिती । गीताऽऽगमण खरंटण, पच्छित्तं कित्तिया चेव ।
१९१
कृ- अत्र कथानकम्-एगस्स गाहावइस्स उच्छुवाडो बहुसइओ निप्फन्त्रो, तं सियाला पइसरित्ता खाइति । ताहे सो उच्छुसामी सियालगहणनिमित्तं तस्स उच्छुवाडस्स परिपेरंतेसु चउद्दिसिं खाइयं खणावेइ । तत्थ एगो सियालो पडिओ । सो वराओ गिण्हित्ता कन्ने पुच्छं च क्पित्ता दीवियचम्मेण वेदित्ता घंटं आबंधित्ता विसज्जिओ । सो नासतो सियालेहिं दिट्ठो दूरओ । ते सियाला 'अन्नारिसो'त्ति काउं भएण पलाया । ते विरूएहिं दिट्ठा, पुच्छिया- किं नासह ? त्ति । तेहिं कहियं अपुव्वं सरं करेमाणं किं पि अपुव्वं भूयं एति । ते वि भएण पलायंता वरक्खूहिं दिट्ठा, पुच्छिया । तेहिं कहियंकिं पि किर एति, तुरियं पलायह। ते वि पलायंता सीहेण पुच्छिया । कहियं तेहिं । सीहो चिंतेइमा पाणियसद्देण उवाहणाओ मुयामि, गवेसामि ताव । तेण सणियं पडियरियत्ता 'सियालो' त्ति हओ घंटासियालो 'कीस आउलीकया मो ?' त्ति रोसेणं । ते अ सियालादयो मिया आसासियामा भायह, हओ सो बराओ मए दीवियचम्मोणद्धो घंटासियालो । केण वि अवराहे घेत्तुं तहाकओ।
एस दिट्टंतो ।। अयमत्योवणओ जस्स तं उस्सारिजति सो जावतिएहिं दिवसेहिं जोगो समप्पइ तावति दिवसे कतिवयाणं आलावगाणं किंचि सुत्तफासियं सिक्खित्ता पच्चंतं गंतूण गच्छप गड्डित्तमं करेति, अन्नेसिं च उस्सारेति । ते वि उस्सारावेत्ता पत्तेयं गच्छपागड्डित्तणेणं ठाएत्ता सिस्साणं पडिच्छयाण य उस्सारकप्पं करेति अम्हे किर सुत्तत्थाणं अव्वोच्छित्तिं करेमो । तत्थ जो सो पढमिल्लुगउस्सारी सो जहा ते सियाला तस्स घंटासिया लस्स आकितिं घंटासद्दं च जाणंति, न उण को एस ? किं वा एयस्स गलए ? कस्स वा एस सद्दो ? ' एवं सो पढमिल्लुगुस्सारी किंचि जाणइन सव्वं सम्भावं । जो एयस्स पासे उस्सारकप्पं करेति सो कइ वि आलावए जाणेति न पुन अत्थं । सो सिस्सेणं पुच्छिओ भणति - किं पि केरिसो वि अत्थि एयस्स अत्थो । सेसा कतिवए विआलावए न कङ्कंति, ते सिस्सेहिं पुच्छिजंता भणंति-न याणामो, अत्थि पुन किं पि एवं तस्स तुमे जोगं वहह । एवं ते अप्पाणं च परं च नासिंता विहरंति । अह अन्नया गीयत्था आयरिया आगया, तेहिं ते उवालद्धा, गच्छा य अच्छिन्ना, गच्छेसु य पवेसिया सव्वे । जम्हा एते दोसा तम्हा न उस्सारेयव्वं । केत्तिया ते भविस्संति जे एवं निहोडिहिंति ? ॥
गाथात्रयस्याप्यक्षरगमनिका-इक्षवः क्रियन्ते यत्र तत् 'इक्षुकरणम्' इक्षुवाटस्तस्य रक्षणार्थम् ‘उवकः” गर्त्ता स्वातिकेत्यर्थः सा खानिता । तत्र च क्रोष्टु-शृगालस्य पतनम् । ततो गृहपतिना • घण्टां बद्धवा मुक्तस्य तस्य दर्शनम् । शृगालानां नाशनम् । ततो वृकादीनां पृच्छा । ततः सर्वेऽपि परम्परया नश्यन्ति, यावत् सिंहः समागतः । तेन सिंहेन 'प्रतिजागर्य' निरूप्य 'सः' घण्टाश्र गालो हतः । शेषाः 'मृगगणाः' श्र गाल-वृकादयः आश्वासिताः ॥ अयं दृष्टान्तः, अथ दार्शन्तिकयोजनामाह- "इय कइवयाई" इत्यादि । 'इति' अमुनैव प्रकारेण प्रथमिल्लुकोत्सारी शिष्यः ‘कतिपयानि पदानि’ सूत्रालापकरूपाणि किञ्चिन्मात्रसूत्रस्पर्शक नियुक्तिमिश्रितानि जानीते। अस्य च समीपे योऽन्योऽधीते स कतिपयान् सूत्रालापकान् जानीते न पुनरर्थम् । तस्यापि पार्श्वे यः पठति स सूत्रालापकानपि नाऽऽकर्षति, अन्येन पृष्टः प्रतिभणति-अस्ति किमप्येतदङ्गोपाङ्गादिकं
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org