________________
३६४
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -३-६/१९७ [भा.६१५४] दीसति य पाडिरूचं, ठित-चंकम्मित-सरीर-भासाहिं।
बहुसो अपुरिसवयणे, सवित्थराऽऽरोवणं कुजा ॥ वृ-अस्य साधोः प्रतिरूपं नपुंसकानुरूपं रूपंस्थित-चकमित-शरीर-भाषादिभिर्तक्षणैर्दश्यते। एवं बहुशः 'अपुरुषवचने' नपुंसकवादे वर्तमानस्य सविस्तरामारोपणां कुर्यात् ।। तद्यथा[भा.६१५५] वच्चति भमाति आलोय निकाए पुच्छिए निसिद्धेय ।
साहु गिहि मिलिय सव्वे, पत्यारो जाव वयमाणे।। [भा.६१५६] मासोलहुओ गुरुओ, चउरो लहुगा यहोति गुरुगाय।
छम्मासा लहु गुरुग, छेदो मूलं तह दुगं च ।। वृ-सनिवृत्त्य एकाकी प्रतिश्रयं व्रजति लघुमासः ।आगतोगुरून् भणति-एष साधुस्वराशिक एतदीयसज्ञातकैरुक्तः, अत्रगुरुमासः। शेषं प्राग्वत् ॥ अथ दासवादमाह[भा.६१५७] खरओ त्ति कहं जाणसि, देहायारा कर्हिति से हंदी।
छिक्कोवण उब्भंडो, नीयासी दारुणसभावो॥ -कोऽपिसाधुस्तथैवरलाधिकमुद्दिश्याचार्य भणति-अयंसाधुः 'खरकः' दास इति।आचार्य आह-कथं जानासि? ।इतरः प्राह-एतदीयनिजकैर्मम कथितम् । तथा 'देहाकाराः' कुजतादयः "से" तस्य "हंदी" इत्युपप्रदर्शने दासत्वं कथयन्ति। तथा “छिक्कोवण"त्ति शीघ्रकोपनोऽयम्, "उब्भंडोनाम" असंवृतपरिधानादि, 'नीचासी नीचतरे आसने उपवेशनशीलः, दारुणस्वभाव इति प्रकटार्थम् ।। अथ "देहाकार"त्ति पदं व्याख्याति[भा.६१५८] देहेन वा विरूवो, खुजो वडभो य बाहिरप्पादो।
फुडमेव से आयारा, कर्हिति जह एस खरओ ति ।। वृ-सपाह-देहेनाप्ययं विरूपः, तद्यथा-कुब्जोवडमो बाह्यपादोवा । एवमादयस्तसायऽऽकाराः स्फुटमेव कथयन्ति, यथा-एषः 'खरकः' दास इति ॥अथाऽऽचार्य प्राह[भा.६१५९] केइ सुरूव दुरूवा, खुजा वडभाय बाहिरप्पाया।
न हुते परिभवियव्वा, वयणं व अनारियं वोत्तुं॥ वृ-इह नामकर्मोदयवैचित्र्यतः केचिद् नीचकुलोत्पन्नाअपिदासादयः सुरूपा भवन्ति, केचित् तु' राजकुलोत्पन्ना अपि दूरूपाः भवन्ति, तथा कुब्जा वडभा बाह्यपादा अपि भवन्ति, अतः 'नहिं नैव ते परिभवितव्याः ‘अनार्यं वा वचनं 'दासोऽयम् इत्यादिकं वक्तुं योग्याः ॥
अत्रापि प्रायश्चित्तप्रस्तारः[भा.६१६०] वचति भणाति आलोय निकाए पुच्छिए निसिद्धे य।
साहु गिहि मिलिय सव्वे, पत्थारो जाव वयमाणे ।। {भा.६१६१] मासो लहुओ गुरुओ, चउरो लहुगा य होति गुरुगाय।
छम्मासा लहु गुरुगा, छेदो मूलं तहदुगंध ॥ वृ-व्याख्या प्राग्वत् ।। गतो दासवादः । अथ द्वितीयपदमाह[भा.६१६२] बिइयपयमणाभोगे, सहसा वोत्तूण वा समाउट्टे ।
जाणंतो वा वि पुनो, विविंचणट्ठा वदेज्जा वि।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org