________________
२९६
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -३-५/१५२ उग्गालमुग्गिलिज्जा, कालपमाणा व दव्वं तु॥ वृ-निशिभोजनंपूर्वसूत्रे प्रकृतम्, इहापितदेवाभिधीयते।यद्वाऽसंस्तरन् 'बहुप्रभूतं भुक्त्वा रजन्यामुगारमागतमुद्गिलेत् तनिषेधार्थमिदं सूत्रम् । अथवा कालप्रमाणमनन्तरसूत्रे उक्तम्, इहतुकालप्रमाणादनन्तरं द्रव्यप्रमाणमुच्यते।।अनेनसम्बन्धेनायातस्यास्य व्याख्या-'इह' अस्मिन् मौनीन्द्रे प्रवचने ग्रामादौ वा वर्तमानस्य खलुः' वाक्यालङ्कारे निर्ग्रन्थस्य वा निर्ग्रन्थ्या वा रात्री वा विकाले वा सह पानेन सपानः सह भोजनेन सभोजन उद्गार आगच्छेत् । किमुक्तं भवति?. सिक्थविरहितमेकं पानीयमुद्गारेण सहागच्छति, कूरसिक्थं वा केवलमागच्छति, कदाचिदुभयं वा । 'तम्' उद्गारं 'विविश्चन् वा सकृत् परित्यजन् विशोधयन् वा बहुशः परित्यजन् नो आज्ञामितकामति।तमुदीर्य 'प्रत्यवगिलन्' भूयोऽप्यास्वादयन्आपद्यतेचातुर्मासिकंपरिहारस्थान अनुद्धातिकम् । एष सूत्रार्थः ।। सम्प्रति नियुक्तिविस्तरः[भा.५८३०] उद्दद्दरे वमित्ता, आतिअणे पणगवुहिजा तीसा।
चत्तारि छघ लहु-गुरु, छेदो मूलं च भिक्खुस्स। वृ- 'ऊर्ध्वंदरे' सुभिक्षे पर्याप्तमशनादिकं मुक्त्वा वमित्वा च यो विशिष्टभक्तलोभेन भूयः प्रत्यापिबतिततोयदि दिवसस्ततएकंलम्बनमादी कृत्वायावत्पञ्च लम्बनास्तावद्आपिबतश्चत्वारो लघवः । ततः पञ्चकवृद्धिस्त्रिशतं यावत् कर्तव्या, तद्यथा-षट् प्रभृति यावद् दश लम्बना एतेषु चतुर्गुरवः, एकादशादिषु पञ्चदशान्तेषु षड्लघवः, षोडशादिषु विंशत्यन्तेषु षड्गुरवः, एकविंशत्यादिषु पञ्चविंसत्यन्तेषुच्छेदः, षडविंशत्यादिषुत्रिंशदन्तेषुलम्बनेषु प्रत्यवगिल्यमानेषु मूलम् । एवं भिक्षोरुक्तम्॥ [भा.५८३१] गणि आयरिए सपदं, एगग्गहणे वि गुरुग आणादी।
मिच्छत्तऽमञ्चबडुए, विराधना तस्स वनस्स ।। पृ-गणि-उपाध्यायस्तस्य चतुर्गुरुकादगारब्धं स्वपदमनस्थाप्यं यावद् नेयम् । आचार्यस्य षडलगुकादारब्धं स्वपदं पाराञ्चिकं यावद् द्रष्टव्यम् । एवं दिवसत् उक्तम् । रात्रौ तु यद्येकमपि सिक्थं गृह्णाति' प्रत्यादत्ते ततश्चतुर्गुरु, आज्ञादयश्च दोषाः । मिथ्यात्वं चासावन्येषा जनयतियथा वादिनस्तथा कारिणो न भवन्त्यमी इति । राजा वा तं ज्ञात्वा भिक्षादीनां प्रतिषेधं कुर्यात, 'मा वा कोऽप्यमीषां मध्ये प्रव्राजीत्' इति । 'तस्य वा वान्ताशिनः 'अन्यस्य वा' तं पश्यतो विराधना भवति।अत्रामात्यबटुकष्टान्तः-एगोरंकबडुतोसंखडीमजियाकूरंअइप्पमाणंजिमितो। निग्गयस्स य रायमग्गमोगाढस्स हिययमुच्छल्लं । अमञ्चपासायस्स हिट्ठा वमिउमारतो, अमच्चेण यवायायणहिएण दिहो। सोयवमित्ता तमाहारवणिटुं पासित्ता लोभेण भुंजिउमारद्धो।तंदळूण अमच्चस्स अंगाणि उद्धसियाई,उष्टुं च जातं । अमच्चो दिने दिनेजेमणवेलाए समुद्दिसंतो संभरेत्ता उर्ल्ड करेइ । एव तस्स वग्गुली वाही जातो, तओ मओ।सो विधिज्जाईओ एवमेव विनट्ठो।जम्हा एते दोसा तम्हा पमाणपत्तं मोत्तव्वं ॥ [भा.५८३२] एवं ताव दिवसतो, रातो सित्थे विचउगुरू होति ।
उद्दद्दरगहणा पुन, अववाते कप्पए ओमे ।। -एवं तावत्कवलपञ्चकमादौ कृत्वा पञ्चकवुध्या चतुर्लघुकादिकंप्रायश्चित्तं दिवसत उक्तम्।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org