________________
२४८
वृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -३-४/१३५
आत्मनाप्राप्नोति, अतः सूत्रेणप्रस्थापना कर्तव्या। यस्तु सूत्रोक्तं प्रायश्चित्तंनेच्छति स वक्तव्यःअन्यत्र शोधिं कुरुष्व । एषा निर्वृहणा भण्यते । अस्या एव पूर्वार्द्ध व्याचष्टे[भा.५५९१] जेनऽधियं ऊनं वा, ददाति तावतिअमप्पणा पावे।
अहवा सुत्तादेसा, पावति चतुरो अनुग्घाता॥ १- येन यावताअधिकंऊनंवा ददातितावद्आत्मना प्राप्नोति ।अथवा सूत्रादेशादूनाऽतिरिक्तं ददानश्चतुरोऽनुद्धातान् मासान् प्राप्नोति । तच्चेदं निशीथदशमोद्देशकान्तर्गतं सूत्रम्
जे उग्याइए अनुग्घाइयं देइजे अनुग्घाइए उग्धाइयं देइसे आवजइचाउम्मासियं परिहारट्ठाणं अनुग्घाइयं ।। अथ द्वितीयपदमाह[भा.५५९२] बितियं उप्पाएउं, सासनपंते असज्झे पंच वि पयाई।
आगाढे कारणम्मिं, रायसंसारिए जतणा ॥. कृ-द्वितीयपदंनाम-अधिकरणमुत्पादयेदपि।सः 'शासनप्रान्तः' प्रवचनप्रत्यनीकः 'असाध्यश्च' नयथातथा शासितुं शक्यते ततस्तेनसममधिकरणमुत्पाद्य शिक्षणकर्तव्यम्।तत्रच स्वयमसमर्थ संयत-ग्राम-नगर-देश-राज्यलक्षणानि पञ्चापि पदानि सहायतया गृह्णीयात् । आगाढे कारणे राजसंसारिका-राजान्तरस्थापनातामपियतनया कुर्यात् । तथाहि-यदि राजाऽतीवप्रवचनप्रान्तः अनुशिष्टयादिभिरनुकूलोपायर्नोपशाम्यतिततस्तं राजानंस्फेटयित्वा तद्वंशजमन्यवंशजंवा भद्रकं राजानं स्थापयेत् ।। यश्चतं स्फेटयति स ईशगुणयुक्तो भवति[भा.५५९३] विजा-ओरस्सबली, तेयसलद्धी सहायलद्धी वा।
उप्पादेउं सासति, अतिपंतं कालकजो वा ॥ यो विद्यावलेनयुक्तोयथाआर्यखपुटः,औरसेनवाबलेन युक्तोयथाबाहुबली, तेजोलब्ध्या वा सलब्धिको यथा ब्रह्मदत्तः सम्भूतभवे, सहायलब्धियुक्तो वा यथा हरिकेशबलः । ईशोऽधिकरणमुत्पाद्य 'अतिप्रान्तम्' अतीवप्रवचनप्रत्यनीकं शास्ति, कालिकाचार्यइव' यथा कालकाचार्यो गर्दभिल्लाराजानं शासितवान् । कथानकं सुप्रतीतत्वान्न लिख्यते॥
मू. (१३६) परिहारकप्पट्ठियस्सनंभिक्खुस्स कप्पइ आयरियउवज्झाएणंतदिवसं एगगिर्हसि पिंडवायं दवावित्तए, तेन परं नो से कप्पइ असनवा पानं वा खाइमं वा साइमं या दाउं वा अनुप्पदाउं वा । कप्पइ से अन्नयरं वेयावडियं करित्तए, तं जहा-उठावणं वा निसिआवणं वा तुयट्टावणं वा उच्चारपासवण-खेल-सिंघाणविगिचणं वा विसोहणं वा करित्तए । अह पुन एवं जाणिजा-छिनावाएसुपंथेसुआउरे झिंझिएपिवासिए, तवस्सीदुब्बले किलंते मुच्छिन्न वा पवडिज वा एवं से कप्पइ असणं वा ४ दाउंवा अनुप्पदाउंवा ।
वृ-अस्य सम्बन्धमाह[भा.५५९४] पच्छित्तमेव पगतं, सहुस्स परिहार एव न उ सुद्धो।
तंवहतो का मेरा, परिहारियसुत्तसंबंधो । वृ-प्रायश्चित्तमेवानन्तरसूत्रे प्रकृतम्, तच्च सहिष्णोः' समर्थस्य प्रथमसंहनचादिगुणयुक्तस्य पिहारतपोरूपमेव दातव्यम्, नपुनःशुद्धतपोरूपम्, अतः 'तत्' परिहारतपोवहतः 'कामर्यादा' का सामाचारी? इति । अस्यां जिज्ञासायामिदं परिहारिकसूत्र मारभ्यते । एष सम्बन्धः ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org