________________
२२८
वृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -३-४/१३१
एतैः षड्भिर्विरहिता ये 'काथिकादयः' काथिक-प्राश्निनकःमामाक-सम्प्रसारकाख्या चत्वारस्तानप्युद्दिशतस्त एव दोषाये षट्स्थानेषु-पार्श्वस्थादिषु गतानां-प्रविष्टानां भवन्ति ॥
एष सर्वोऽप्यवसन्ने आचार्य विधिरुक्तः । अथावधावित-कालगतयोविधिमाह[भा.५४८९] ओहाविय कालगते, जाधिच्छा ताहि उद्दिसावेइ।
अव्वत्तेतिविहे वी, नियमा पुन संगहट्ठाए। वृ-अवदाविते कालगते वा गुरौ 'त्रिविधेऽपि प्रतमभरावर्जे मङ्गत्रयेऽपि योऽव्यक्तः स यदा इच्छा भवति तदाऽन्यमाचार्यमुद्देशयति।अथवा 'त्रिविधेऽपि कुलसत्केगणसत्केससत्के चआचार्योपाध्यायेआत्मन उद्देशं कारयति । स चाव्यक्तत्वानियमात् सङ्ग्रहोपग्रहार्थमेवोद्दिशति। आचार्य गृहीभूतमवसन्नं वा यदा पश्यति तदेत्यं भणति[भा.५४९०] ओहाविय ओसन्ने, भणइ अनाहा वयं विना तुझे।
कमसीसमसागरिए, दुष्पडियरगंजतो तिण्हं॥ कृ-अवधावितस्यावसनस्य वागुरोः 'क्रमयोः पादयोःशीर्षमसागारिके प्रदेशे कृत्वा भणतिभगवन्! अना वयं युष्याविना, अतः प्रसीद, भूयः संयमे स्तित्वासनाधीकुरुडिम्भकल्पानस्मान्। शिष्यः पृच्छति-तस्य गृहीभूतस्य अचारित्रिणो वा चरणयोः कथं शिरो विधीयते ? गुरुराह'दुष्प्रतिकरं दुःखेन प्रतिकर्तुं शक्यं यतस्त्रयाणा, तद्यथा-माता-पित्रोः स्वामिनो धर्माचार्यस्य चा यदुक्तम्-"तिण्हंदुष्पडियारंसमणाउसो!-अम्मा-पियस्स भट्टिस्स धम्मायरियस्सय" इत्यादि। तत एवमवसन्नेऽवधाविते वा गुरौ विनयो विधीयते । किञ्च[भा.५४९१] जो जेन जम्मि ठाणम्मि ठाविओ दंसणे व चरणे वा।
सोतं तओ चुतं तम्मिचेव काउं भवे निरिणो॥ वृ-यः 'येन' आचार्यादिना यस्मिन् स्थाने स्थापितः, तद्यथा-दर्शने वा चरणे वा, 'सः शिष्यः 'तं' गुरुं 'ततः' दर्शनात् चरणाद्वा च्युतं तत्रैव' दर्शने चरणे वा 'कृत्वा' स्थापयित्वा 'निर्ऋणः' ऋणमुक्तो भवति कृतप्रत्युपकार इत्यर्थः ।।
अथ “कप्पइ तेसिं कारणं दीवित्ता" इत्यादिसूत्रवयवं व्याचष्टे[भा.५४९२/१]तीसु वि दीवियकजा, विसञ्जिता जइ यतत्य तं नत्यि।
कृत्रिष्वपि' ज्ञान-दर्शन-चारित्रेषु व्रजन्तो भिक्षुप्रभृतयः 'दीपितकार्या' पूर्वोक्तविधिना निवेदितस्वप्रयोजना गुरुणा विसर्जिता गच्छन्ति । यदि च तत्र' गच्छे 'तद्’ अवसत्रतादिकं कारणं नास्ति तत उपसम्पद्यते, नान्यथेति ।।
मू (१३२) गणावच्छेइए य इच्छिजा अनं आयरिय-उवज्झायं उदिसावित्तए, नो से कप्पइ गणावच्छेइयत्तं अनिखिवित्ता अनंआयरिय-उवज्झायं उदिसावित्तए; कप्पइसे गणावच्छेइयत्तं निखिवित्ता अन्न आयरिय-उवज्झायं उद्दिसावित्तए। नो से कप्पइ अणापुच्छित्ता आयरियं वा जाव गणावच्छेइयं वा अन्नं आयरिय-उवन्झायं उद्दिसावित्तए; कप्पइ से आपुच्छित्ता जाव उदिसावित्तए । नो से कप्पति तेसिं कारणं अदीवित्ता अन्नं आयरिय-उवज्झायं उद्दिसोवित्तए; कप्पइ से तेसिं कारणं दीवित्ता अपंजाव उदिसावित्तए। मू. (१३३) आयरिय-उवज्झाए इच्छिता अनं आयरिय-उवज्झायं उद्दिसावित्तए, नो से
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org