________________
१८१
उद्देशकः ४, मूलं-१२०, [भा. ५२६१)
. जोवण तरुणी पेल्लण, भगिनी सारक्खणा वीसुं । [भा.५२६२] सो चेव यपडियरणे, गमतो जुवतिजन वारण परिना ।
कालगतो त्ति समोहतो, उन्झण गणिया पुरिसवेसी॥ वृ-क्वापि विपुलकुले समुद्भूतं भगिनीद्वयंप्रव्रजितम्। ततः कुलवंशस्तथैव सर्वोऽपिप्रक्षीणः। नवरमेकः कल्पस्थको जीवति। ततः संज्ञातकदर्शनायागतेनतेनार्यिकाद्वयेन किढिका-स्थविरा मातेत्यर्थः तत्प्रभृतिकुटुम्बस्य कालकरणं श्रुतम् ।सच कल्पस्थकः प्रव्राज्य गुरूणां दत्तः।यौवनं च प्राप्तोऽसावतीव रूपवान् समजनि, ततस्तरुणीभिः प्रेर्यते । ततो गुरूणामाज्ञया ते भगिन्यौ विष्वगुपाश्रये नीत्वा संरक्षितवत्यौ ॥कथम् ? इत्याह-स एव 'प्रतिवणे' रक्षणे गमो भवति यः सुकुमारिकायाउक्तःएवं युवतिजनवारणे क्रियमाणेतस्य भगिनीदुःखंतथाविधं घटवाभक्तपरिज्ञा। ततः “समवहतः कालगत इतिविज्ञाय 'उज्झन परिष्ठापनम् । तस्यचस्वस्पर्शन समाश्वासितस्य पुनश्चैतन्ये सजाते पुरुषद्वेषिण्या गणिकया ग्रहणम्। ततस्तस्याः पतिसञ्जातः।कियत्यपि काले गते समागताभ्यां भगिनीभ्यां प्रत्यभिज्ञाय भूयः प्रव्राजित इति ॥
मू. (१२१) नो कप्पइ निग्गंधाण वा निग्गंधीण वा असनं वा पानं वा खाइम वा साइमं वा पढमाए पोरिसीए पडिग्गाहित्ता पच्छिमं पोरिसिं उवाइणावित्तए । से य आहन्छ उवाइणाविए सिया तं नो अप्पणा अँजिज्जा, नो अन्नेसिं अनुप्पएजा, एगंते बहुफासुए थंडिले पडिलेहिता पमज्जित्ता परिट्टवेयब्बे सिया। अप्पणा मुंजमाणे अनेसिं वा दलमाणे आवजइ चाउम्मासियं परिहारहाणं उग्घाइयं ।।
म. (१२२) नो कप्पइ निग्गंथाण वा २ असनं या ४ परं अद्धजोयणमेराए उवायणावित्तए। से य आहच उवाइणाविए सियातं नो अप्पणा जिजा जाव आवजइ चाउम्मासियं परिहारहाणं उग्घाइयं ।।
ख-अस्य सूत्रद्वयस्य सम्बन्धमाह[भा.५२६३] भावस्स उ अतियारो, मा होज्ज इती तु पत्थुते सुत्ते।
कालस्स य खेत्तस्स य, दुवे उ सुत्ता अनतियारे ।। वृ. 'भावस्य' ब्रह्मव्रतपरिणामस्य 'अतिचारः' अतिक्रमो मा भूदिति अनन्तरप्रस्तुते सूत्रे प्रतिपादिते।अथ कालस्य च क्षेत्रस्य चातिचारः-अतिक्रमो मा भूदिति द्वे सूत्रे प्रारभ्येते॥अनेन सम्बन्धेनायातस्यास्य व्याख्या नोकल्पते निर्ग्रन्थानां वा निर्ग्रन्थीनांवा अशनं वा पानं वा खादिमं वा स्वादिमवाप्रथमायां पौरुष्यांप्रतिगृह्य पश्चिमांपौरुषी "उवाइणावित्तए"ति 'उपानाययितुं' सम्प्रापयितुमिति।तच “आहच"कदाचिद् उपानायितं स्यात्ततः 'तद्' अशनादिकंनाऽऽत्मना भुञ्जीत न वा अन्येषां साधूनामनुप्रदद्यात् । किं पुनस्तर्हि विधेयम् ? इत्याह-एकान्ते बहुप्राशुके स्थण्डिले प्रत्युपेक्ष्यचक्षुषाप्रमृज्य रजोहरणेन परिठापयितव्यं स्यात् तद् आत्मना भुझानोऽन्येषां वा ददानआपद्यते चातुर्मासिकंपरिहारस्थानमुद्धातिकम्॥एवं क्षेत्रातिक्रान्तसूत्रमपिवक्तव्यम्। नवरम्-अर्द्धयोजनलक्षणाया मर्यादायाअतिक्रामयितुमशनादिकंन कल्पते। स्यात् तदुपानायितं भवेत् ततो यः स्वयं तद् भुङ्क्तेऽन्येषां वा ददाति तस्य चतुर्लघुकमिति सूत्रद्वयार्थः ।। - अथ नियुक्तिविस्तरः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org